تربیت
Tarbiat.Org

گنجینه معارف‏ جلد 1
محمد رحمتی شهرضا

نکات‏

در علوم اسلامی کتاب الوصیه، مربوط به سفارش‏هایی است که انسان در مورد اموال و یا فرزندان کوچکش که ولی آنها است، برای بعد از مردن خود می‏نماید. انسان حق دارد که شخصی را وصی خودش قرار دهد که بعد از او عهده‏دار تربیت و حفظ و نگهداری فرزندان صغیرش بوده باشد و همچنین حق دارد که تا حدود یک سوم ثروت خود را طبق وصیت به هر مصرفی که خودش مایل باشد برساند.
فقها می‏گویند: وصیت بر سه قسم است: تملیکیه، عهدیه، فکیه. تملیکیه: فلان مبلغ از مال من متعلق به فلان شخص باشد. عهدیه: بعد از مردن من فلان عمل انجام شود. (مثل انجام حج، زیارت و...) فکیه: فلان برده بعد از مردن من آزاد باشد.(2517)
آثار و برکات وصیت:
1 - وصیت، نشانه دقت و اهل حساب بودن است.
2 - وصیت، نشانه احترام به حقوق دیگران است.
3 - وصیت، انجام امور خیری است که از آن غفلت شده و تداوم عمل صالح، پس از مرگ است.
4 - وصیت، راهی برای پرکردن خلأهای اقتصادی و تعدیل ثروت است. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‏اند: هر کس با وصیت از دنیا برود، گویا شهید مرده است.
وصیت برای والدین و بستگان، عامل تجدید محبت و یک نوع قدرشناسی است. لذا در آغاز آیه وصیت، والدین مطرح شده‏اند تا علاوه بر سهم ارث، وصیت به نوعی تنظیم شود که نفعش به آنان نیز برسد که این خود از مصادیق احسان است.
اقسام وصیت‏
1 - واجب: مثل وصیت به حق الله، حق الناس، قضای نماز و عبادات دیگر، پرداخت حقوق واجبه مانند خمس، زکات، دیون، بدهکاری‏های مردم.
2 - مستحب: مثل وصیت به امور خیریه.
3 - مباح: مثل وصیت فرزندان به نوع شغل، حرفه، لباس، طعام.
4 - مکروه: مثل وصیت به مقبره سازی.
5 - حرام: مثل وصیت به ایجاد مراکز فساد، انتشار کتب ضاله.
گرچه با مرگ، انسان از دنیا می‏رود، اما پرونده عمل او با کارهایی نظیر وصیت باز می‏ماند.
در وصیت باید علاوه بر ارث، برای والدین و نزدیکان سهمی قرار داد.
وصیت باید براساس عرف پسندیده جامعه باشد.
ترک وصیت، نوعی بی‏تقوایی نسبت به حقوق دیگران است.
تغییر وصیت از سوی دیگران، حرام است.
در وصیت کردن، باید شاهد گرفت.
حق مالکیت، بعد از مرگ نیز محترم است و کسی حق تغییر وصیت را ندارد.
وصیت کنندگان، به پاداش می‏رسند هر چند کسی وصیت آنان را تغییر دهد.
اصل اهم و مهم را باید مراعات کرد. احترام به وصیت مهم است، ولی رفع فتنه و اصلاح امور مسلمین مهم‏تر است.
تغییر وصیت باید بر اساس فتنه زدایی و اصلاح باشد.
در امر وصیت، سوگند و شهادت، تقوا داشته باشیم.
آستانه مرگ، آخرین فرصت برای وصیت کردن است.
هنگام وصیت، مؤمن باید دقت‏های لازم را به کار بندد.
در وصیت برای خود، باید حال وارثان را مراعات کرد، تا به آنان زیان نرسد.