اسراف یک لجن زار است. ریخت و پاش مالی یک وسوسه شیطانی است.(272)
مردم طبق دستور اسلام بر مال خود تسلط دارند ولی این تسلط به این معنا است که در چهار چوبی که اسلام اجازه داده است آزادی تصرف دارند و نه بیشتر. تضییع مال به هر شکل و به هر صورت به صورت دور ریختن، بیش از حد نیاز مصرف کردن، صرف در اشیاء لوکس و تجملهای فاسد کننده که در زبان اسلام از آنها به اسراف و تبذیر تعبیر شود، حرام و ممنوع است.(273)
در مفردات راغب درباره اسراف آمده است که: الاسراف، تجاوز الحد فی کل فعل یفعله الانسان؛ اسراف، تجاوز از حد است در هر کاری که انسان آن را انجام میدهد.
مقدار مصرف، محدود به عدم اسراف است.
پوشش و آراستگی با پوشاک و لباسهای زیبا، مطلوب و محبوب خداوند است. آراستن و زینت و بهرهبردن از لباسهای زیبا تا آنجا که به اسراف کشیده نشود، مانعی ندارد.
اسراف در غذا و پرخوری، منشأ بسیاری از بیماریهای جسمی و روحی و مایه سنگدلی و محروم شدن از چشیدن مزه عبارت است. چنان که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: المعده بیت کل داء معده، کانون هر بیماری است، پزشکی مسیحی پس از شنیدن این آیه و حدیث گفت: تمام علم طب، در این آیه و این سخن پیامبر شما نهفته است.
صرفه جویی، محبوب خداوند است و بهرهگیری از زینت و غذا باید دور از اسراف باشد.
کسی که راه طبیعی و فطری را کنار بگذارد، مسرف است.
فرعونیان، هم مسرفند، هم ظالم و هم کافر. اسراف زمینه ساز ظلم و ظلم نیز زمینه کفر است.
صرفه جویی امروز، خودکفایی فردا و اسراف امروز، نیازمند شدن فردا را بدنبال دارد.
اسراف، زمینه ساز هلاکت است. و هلاکت، سرنوشت همه اسراف کاران است.
در فرهنگ قرآن، اسراف معنای وسیعی دارد که علاوه بر اسراف در مال، شامل اسراف در نفس و جان نیز میشود. بدین معنی که انسان در بهرهگیری از استعدادها و ظرفیتهای وجودی خود از حد اعتدال خارج شده و دچار افراط و تفریط گردد.
اسراف به هر نوع تجاوز از حد گفته میشود، خواه تجاوز در مصرف باشد و خواه تجاوز در برخورد و اخلاق. کسی که دلیل و معجزات انبیا را نادیده بگیرد مسرف است.
اسراف تنها در مال نیست، بلکه هدر دادن استعدادها و نیروهای انسانی به خاطر پایبندی به بتهایی که جمادی بیش نیستند نیز اسراف است.
در فرهنگ قرآن، اسراف به هر کاری که موجب به هدر رفتن نعمتهای الهی گردد گفته میشود.