تربیت
Tarbiat.Org

گنجینه معارف‏ جلد 1
محمد رحمتی شهرضا

نکات‏

حفظ امانت، در نزد همه نیکو، و خیانت در آن، نسبت به هر کسی باشد زشت است. رد امانت، یک ارزش است، گرچه از یهود باشد.
خیانت در امانت شامل کتمان علم، حرفه و حق، تصاحب اموال مردم، اطاعت از رهبران غیر الهی، انتخاب همسر یا معلم نااهل برای فرزندان و... می‏شود.
امانت سه گونه است:(335)
الف: میان انسان و خدا. (وظایف و واجباتی که برانسان تعیین شده است.)
ب: میان انسان و دیگران. (اموال یا اسرار دیگران نزد انسان).
ج: میان انسان و خودش. (مثل علم و عمر و قدرت که در دست ما امانتند.)
در فرهنگ قرآن، امانت مفهوم وسیعی دارد و تمام شئون زندگی سیاسی، اجتماعی و اخلاقی را شامل می‏شود از جمله:
الف: تمام نعمت‏های مادی و معنوی مثل مکتب، قرآن، رهبر، فرزند و آب و خاک.
ب: اهل بیت پیامبر علیهم السلام.
ج: هم خودمان، امانت برای خویشتنیم، چنان که در آیه دیگر می‏خوانیم: أنکم کنتم تختانون أنفسکم (بقره، 187.)
و هم جامعه برای ما.
د: انفال، غنائم، خمس، زکات و اموال عمومی. (ورود آیه در سوره انفال و غنائم جنگ بدر) ه: امام باقر (علیه السلام) فرمود: احکام دین، فرائض و واجبات الهی، امانت است.
و: حکومت و مسئولیت.
بنابراین نافرمانی و ادا نکردن حقوق و وظایف خود در ارتباط با این امانت‏ها، خیانت است، چنان که ابن عباس می‏گوید: هر کس چیزی از برنامه‏های اسلامی را ترک کند، یک نوع خیانتی به خدا و پیامبر مرتکب شده است. همان گونه که پیشی گرفتن ناصالحان بر صالحان در مسئولیت‏های اجتماعی، خیانت به خدا و رسول و مسلمانان است.
خیانت، با ایمان سازگار نیست. لازمه ایمان، امانت داری است.
سابقه پاکی و امانت و امی بودن پیامبر، نشانه حقانیت اوست.
حاج شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح الجنان، به خواب فرزندش آمد و گفت: کتابی نزدم امانت بوده، آن را به صاحبش برگردان تا من در برزخ راحت باشم. وتی بیدار شد به سراغ کتاب رفت، با نشانه‏هایی که پدر گفته بود تطبیق داشت، آن را برداشت. وقتی می‏خواست از خانه بیرون برود، کتاب از دستش افتاد و کمی ضربه دید. او کتاب را به صاحبش برگرداند و چیزی نگفت، دوباره پدرش به خواب او آمد و گفت: چرا به او نگفتی کتاب تو ضربه دیده است تا اگر خواست خسارت بگیرد و یا رضایت دهد.
وقتی به امانت و توان و صداقت کسی اطمینان پیدا کردید، در واگذاری مسئولیت به او درنگ نکنید.
وفای به عهد مانند احترام به والدین و رد امانت، تنها از حقوق اسلامی نیست، بلکه از حقوق انسانی است. لذا هر خردمند و عاقلی باید آن را مراعات کند.
اهمیت امانت در روایات.
به نماز و روزه و حج مردم ننگرید، به صداقت و امانتداری آنان بنگرید. (میزان الحکمه و سفینه البحار، واژه امانت.)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در آخرین لحظه‏های عمر خود به حضرت علی (علیه السلام) فرمود: ادا الامانه الی البر و الفاجر فیما قل و جل حتی الخیط و المخیط امانت را به صاحبش برگردان، چه نیکوکار باشد و چه گناهکار، ارزشمند باشد یا ناچیز، اگر بچه مقداری نخ باشد و یا پارچه و لباسی دوخته شده. (بحارالانوار، ج 77، ص 273.)
همه نعمت‏های مادی، معنوی و سیاسی، امانت الهی هستند. (امام خمینی (رحمه الله) فرمود: جمهوری اسلامی امانت الهی است) قرآن کریم برخی از اهل کتاب را که امانتدار هستند، ستوده است. و من أهل الکتاب من ان تأمنه بقنطار یؤده الکیک؛ اگر به برخی از اهل کتاب، مال فراوانی به امانت بسپاری، أن را به تو برمی‏گرداند. (آل عمران، 75).