تربیت
Tarbiat.Org

گنجینه معارف‏ جلد 1
محمد رحمتی شهرضا

ریشه ضرب المثل‏

درباره ریشه مثل انگشت مبر تا خیک خیک نریزی گفته‏اند: مرد پولداری که از راه فروش نفت ثروت کلانی اندوخته بود، به خاطر حرصی که در گردآوری مال داشت، همواره به غلام خود تعلیم می‏داد که در وقت خریدن نفت هر دو انگشت سبابه را به دور پیمانه بگذارد تا اندکی زیاد گرفته شود و بر عکس در وقت فروختن آن، دو انگشت را به درون پیمانه نهد تا اندکی کم داده شود. غلام او را از کیفر این خیانت و نتایج شوم آن بر حذر می‏داشت و می‏گفت: ارباب، مال حرام به کسی وفا نکند. اما آن مرد سخن او را نشنیده می‏گرفت و در جواب می‏گفت: تو را به این فضولی‏ها چه کار؟ تو دستور مرا به کار بند! زمانی دراز بدین منوال گذشت تا آنکه روزی آن مرد شنید که نفت در یکی از بلاد بهای فراوان دارد. حرص، او را بر آن داشت که سفر دریایی کند و مقدار زیادی نفت به آنجا برد. به دنبال این تصمیم هزار خیک نفت خرید و سوار کشتی کرد. چون به میان دریا رسیدند، ناگاه باد عظیمی برخاست و کشتی سخت به تلاطم درآمد. ناخدا فرمان داد بارها را به دریا اندازند و کشتی را سبک کنند تا مسافران از خطر غرق شدن برهند. آن مرد از ترس جان، خیک‏های نفت را یک یک به دریا انداخت. در این هنگام غلام فرصت یافت و برای متنبه ساختن ارباب خود به طنز و تمسخر به وی گفت: ارباب! انگشت انگشت مبر تا خیک خیک نریزی!(2366).