تربیت
Tarbiat.Org

گنجینه معارف‏ جلد 1
محمد رحمتی شهرضا

فروتنی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)

من التواضع أن ترضی بالمجلس دون المجلس و أن تسلم علی من تلقی و أن تترک المراء و ان کنت محقاً و أن لا تحب أن تحمد علی التقوی؛(871) امام صادق (علیه السلام) فرمود: از جمله کارهایی که حاکی از تواضع است، این است که راضی باشی در مجلس جایی بنشینی که از جایگاه شایسته تو پست‏تر باشد. دیگر آن که با هر کس که بر خورد می‏نمایی، سلام کنی و این که بحث خصومت‏انگیز را - اگر چه حق با تو باشد - ترک گویی و این که نخواهی برای تقوی، مورد تحسین و تمجید، قرار دهند. برای آن که بدانیم اولیای گرامی اسلام به موازات توصیه‏هایی که به پیروان خود در امر تواضع می‏نمودند، خودشان عملا متواضع بودند و این خلق پسندیده را نسبت به دیگران رعایت می‏کردند. در این جا به طور نمونه به چند مورد اشاره می‏شود.
در اخلاق و رفتار رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: و کان یکرم من یدخل علیه حتی ربما بسط ثوبه و یؤثر الداخل بالوسادة التی تحته...(872) روش رسول گرامی (صلی الله علیه و آله و سلم) این بود که هر کس بر وی وارد می‏شد، او را اکرام می‏نمود. گاهی عبای خود را به جای فرش زیر قدمش می‏گسترانید و تشک کوچکی را که روی آن نشسته بود، به شخص تازه وارد ایثار می‏نمود.
دخل علیه (صلی الله علیه و آله و سلم) رجل المسجد و هو جالس وحده فتزحزح له (صلی الله علیه و آله و سلم) فقال الرجل فی المکان سعة یا رسول الله فقال (صلی الله علیه و آله و سلم) ان حق المسلم علی المسلم اذا رآه یرید الجلوس الیه أن یتزحزح له؛(873) مردی وارد مسجد شد و رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) تنها نشسته بود. به سوی پیامبر آمد. با نزدیک شدن او حضرت جا به جا شد و تغییر محل داد. مرد عرض کرد: مسجد وسیع است، چرا حرکت کردید و مکان خود را ترک گفتید؟ حضرت در پاسخ فرمود: حق مسلمان بر مسلمان این است که وقتی ببیند او قصد نشستن دارد، به احترام وی جا به جا شود و کنار برود.
در واقع معنای کلام حضرت این است که برای تازه وارد حریم بگیرد و او را مورد تواضع و تکریم خود قرار دهد.(874)