خدا کند که مادیات برای ما وسیله باشند، به گونهای که وقتی امور دنیویه به مال اقبال کردند، سبب تأکید و اقبال ما به امور معنویه و آخرت گردند، چنانکه برای بعضی چنین شده که با داشتن مقامات معنویه و اقبال در امور مادیه، به مقامات بالاتری از معنویات رسیدهاند(1507).
یقیناً بعد از عامل اعتماد و اعتقاد و ایمان به اسلام و خداوند و احکام الهی، یک عامل دیگر، برای پیشرفت اسلام این بود که خود و آنچه که به شخص بر میگردد، آن چه که به بهرهمندیهای مادی برای خود انسان بر میگردد، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و یاران واقعی ایشان، بیاعتنا بودند. این عامل بسیار مهمی است. این همه که ما در روایات، در نهج البلاغه، در کلمات نبی اکرم و ائمه: و بزرگان درباره بیرغبتی به دنیا و بیاعتنایی به زخارف دنیا برای شخص خود تأکید و توصیه داریم، به خاطر تأثیر عظیم این عامل است. البته دشمنان اسلام و کج فهمان مسلمین گمان کردند یا وا نمود کردند که اگر در اسلام گفته شده است زهد، یعنی دنبال دنیا به معنای مظاهر عالم وجود و مظاهر زندگی نروید. در حالی که مسأله این نبود. دنیا بد، دنیای مذموم این است که من و شما خودمان را و منافع مادی خودمان را هدف قرار بدهیم. دنبال این باشیم. این آن دنیای مذموم است. این آن چیزی است که بیچاره کننده است. ویران کننده است. ویران کننده است. اساس بدبختیها این جاست.(1508)
اسیر دنیا، هرگز آرامش ندارد. ان تحمل علیه یلهث أو تترکه یلهث انسان حریص هر چه داشته باشد، باز هم زبان طمعش بیرون است، زیرا دنیا پرستی و حرص، نهایت ندارد.
دنیا همچون بازار است و مردمان، معاملهگر و مورد معامله، اعمال و انتخابهای ماست.
دنیا برای انسان است، نه انسان برای دنیا.
با توجه به اینکه متاع دنیا قلیل است، رسیدن به تمام منافع دنیا، ارزش یک لحظه انحراف را ندارد.
نگاهی به دنیا از منظر قرآن.
در قرآن مجید، از دنیا و زندگانی دنیا با تعبیرات مختلفی یاد گردیده و انسانها را از اقبال به آن و اغفال در برابر آن بر حذر داشته است، از جمله: دنیا، عارضی است. عرض الحیاة الدنیا (نساء، 94).
دنیا، بازیچه است. و ما الحیاة الدنیا الا لعب و لهو (انعام، 32). دنیا، اندک و ناچیز است. فما متاع الحیاة الدنیا فی الآخرة الا قلیل (توبه، 38).
زندگی دنیا، مایه غرور و اغفال است. و ما الحیاة الدنیا الا متاع الغرور (آل عمران، 175).
زندگی دنیا، برای کفار جلوه دارد. زین للذین کفروا الحیاة الدنیا (بقره، 212). مال و فرزند، جلوههای دنیا هستند. المال و البنون زینة الحیاة الدنیا (کهف، 46). دنیا، غنچهای است که برای هیچ کس گل نمیشود. زهرة الحیاة الدنیا (طه، 131). چرا آخرت را به دنیا میفروشید؟ اشتروا الحیاة الدنیا بالآخرة (بقره، 86). چرا به دنیای فانی و محدود، راضی میشوید؟ أ رضیتم بالحیاة الدنیا (توبه، 38). چرا به دنیای کوچک و زودگذر شاد میگردید؟ فرحوا بالحیاة الدنیا (رعد، 26). چرا دنیا را به آخرت ترجیح میدهید؟ یستحبون الحیاة الدنیا علی الآخرة (ابراهیم، 3). چرا به دنیاداران خیره میشوید؟ لا تمدن عینیک الی ما متعنا به (حجر، 88). چرا فقط به دنیا فکر میکنید؟ لم یرد الا الحیاة الدنیا (نجم، 29). آیا دنیا گرایان نمیدانند که جایگاهشان دوزخ است؟ و اثر الحیاة الدنیا، فان الجحیم هی المأوی (نازعات، 38).
البته این همه هشدار به خاطر کنتزل مردم دنیاگرا است و آنچه در آیات و روایات انتقاد شده، از دنیا پرستی، آخرت فروشی، غافل شدن، سرمست شدن و حق فقرا را ندادن است، ولی اگر افرادی در چهارچوب عدل و انصاف سراغ دنیا بروند و از کمالات دیگر و آخرت غافل نشوند و حق محرومان را ادا کنند و در تحصیل دنیا یا مصرف آن ظلم نکنند، این گونه مال و دنیا فضل و رحمت الهی است.
ثروت و دارایی خود را محصول تلاش و زرنگی خویش نپنداریم که هر چه هست از خداوند است.
نعمتهای دنیوی، محدود است من شیء ولی پاداش الهی، نامحدود و غیر قابل تصور است. ما عند الله خیر و أبقی
اگر بخاطر پذیرش ایمان، دنیا را از دست بدهید، به نعمتهای بیمنتها و بیزوال دست خواهید یافت. ما عند الله خیر و أبقی.
بهرهمندی در دنیا، نشانه لطف خداوند به انسان نیست.
هر چه پرواز معنوی او بیشتر باشد و بالاتر رود، دنیا و مشکلات آن و حتی خوشیهای آن کوچکتر میشود.
در قرآن مجید 115 مرتبه کلمه دنیا بکار رفته و 115 مرتبه کلمه آخرت استعمال شده است و این یک تصادف نیست. البته این به معنای آن نیست که اهمیت دنیا و آخرت هر دو یکسان است.
مال و دارایی دنیا، در دست افراد با ایمان، مایه خیر است.
جلوه دنیا برای مردم عادی است، نه افراد فرزانه مراقب باشیم که زینتها و جلوههای دنیا، مقدمه غفلت از آخرت است.
وام و ثبات بهشت، و رضایت خداوند کجا و لذائذ موقت و ناپایدار دنیا کجا؟
از دنیا انتقاد نشده، بلکه از مغرور شدن به آن انتقاد شده است.