ربا: هر زیادتى را گویند كه بستانكار در وام از بدهكار به عنوان سود اخذ نماید خواه آن زیادى عین باشد یا منفعت یا عملى مانند آنكه وجوهى به شخصى وام دهند و شرط كنند با او لباسى را از براى ایشان بدوزد یا متاعى از مكانى به مكان دیگر ببرد و غیر اینها از اعمالى كه اجرت به او تعلّق مىگیرد و نیز زیادتى را گویند كه خریدار یا فروشنده از یكدیگر بگیرند در معامله یك جنس یا در فروعات آن جنس چنانچه معامله كنند یك من گندم پست را به نیم من گندم مرغوب یا انگور و مویز را معاوضه نمایند با شیره و امثال اینها و ربا به نص آیات شریفه و احادیث متواتره حرام مىباشد. تحریم قطعى ربا كه از مصادیق بهرهكشى و استثمار است، ریشه در عدم مشروعیت استثمار و ربودن بخشى از محصول كار دیگران دارد. «یایُّهَا الَّذینَ ءامَنوا اتَّقوا اللَّهَ و ذَروا ما بَقِىَ مِنَ الرّبوا ان كُنتُم مُؤمِنین؛ فَان لَم تَفعَلوا فَأذَنوا بِحَربٍ مِنَ اللَّهِ و رَسولِهِ و ان تُبتُم فَلَكُم رُؤسُ اموالِكُم لا تَظلِمونَ و لا تُظلَمون»(1157). قسمت اخیر آیه كه حق دائن را به اصل سرمایه منحصر كرده و بر مبناى آن صاحب سرمایه پس از توبه، جز دریافت اصل سرمایه حقى ندارد، دلیل آشكار ممنوعیّت هرگونه بهرهكشى و استثمار است؛ كم باشد یا زیاد. «و ان كانَ ذو عُسرَةٍ فَنَظِرَةٌ الى مَیسَرَةٍ و ان تَصَدَّقوا خَیرٌ لَكُم ان كُنتُم تَعلَمون»(1158). زیرا رباخوارى و استفاده از تنگدستى دیگران براى چپاول، از مصادیق بارز ظلم و استثمار و موجب بر هم خوردن تعادل اجتماعى و تقسیم جامعه به دو قشر برخوردار و نیازمند و در نتیجه ایجاد كینه و حسّ انتقامجویى است كه فساد نظام و نابودى انسانیت و مدنیت را در پى دارد و نیز نابودكننده اساس دین و پوشاننده فطرت انسانى و ناسازگار با ایمان به خدا و در نهایت عامل عدم تعادل در زندگى دنیایى است: «الَّذینَ یَأكُلونَ الرّبوا لا یَقومونَ الّا كَما یَقومُ الَّذى یَتَخَبَّطُهُ الشَّیطنُ مِنَ المَسّ...»(1159) و عذاب اخروى را در پى دارد. ربا بوسیله نص قرآن و اخبار متواتره و اجماع عموم مسلمین از زمان پیامبر معظم اسلام(صلى الله علیه و آله) تاكنون حرام بوده و میباشد. بلكه حرام بودن ربا احتیاجى به دلیل ندارد. زیرا حرمت آن از مطالب واضح و بدیهى بشمار میرود وجوب ترك آن عیناً مثل وجوب نماز و حرمت زنا مىباشد. بدین علت است كه فقها شخصى را كه منكر حرمت ربا است كافر میدانند. زیرا رباخوار منكر موضوعى است كه حرمت آن به ضرورت دین و مذهب ثابت شده است. همانطور كه ربا گرفتن حرام مىباشد همانطور هم ربا دادن حرام است. زیرا در حدیث آمده است: «لعن اللّه الربا و آكله و بائعه و مشتریه و كاتبه و الشاهد علیه؛ خدا ربا، خورنده ربا، فروشنده ربا، مشترى ربا، نویسنده ربا و شهود ربا را عموماً لعنت كرده است، و شاید جمله: «لعن اللّه» خبر نباشد، بلكه انشاء یعنى نفرین باشد. یعنى خدا این گروه را لعنت كند. پیامبر عالیقدر اسلام(صلى الله علیه و آله) مىفرماید: یا على! «درهم ربا اعظم عند اللّه عز و جل من سبعین زنیة كلها بذات محرم فى بیت اللّه الحرام؛ گناه یك درهم ربا و پول منفعتى نزد خدا از اینكه كسى هفتاد مرتبه با محرم خود در میان كعبه زنا كند بیشتر است! «یا على! الربا سبعون جزا فایسرها مثل ان ینكح الرجل امه فى بیت اللّه الحرام؛ یا على! گناه و عقاب ربا خوارى هفتاد جزء است كه آسانتر و كوچكتر از همه این است كه مرد در میان كعبه با مادر خود نكاح نماید! دوست باتجربهاى مىگفت اگر صد میلیون پول داشته باشى و صد هزار تومان آن به ربا آلوده شود؛ تا این صد هزار تومان ربوى آن صد میلیون تومان را از بین نبرد دست بردار نیست. ربا بدترین كسبهاست و بالاترین ظلم به جامعه و فرد است. با نگاهى به اطراف خود به آسانى خواهیم دریافت كه درصد بالایى از كسانى كه ورشكست اقتصادى شده دست در گریبان مسئله ربا بودهاند. ربا اقتصاد یك جامعه را به نابودى و اضمحلال خواهد كشاند. جوامعى كه ربا در آن رواج داشته باشد تولید، خلاقیت و كار و كوشش و تلاش از بین خواهد رفت و پس از گذشت مدتى كوتاه آن اجتماع پوسیده از بین خواهد رفت.