تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 6
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره نحل آیه 69

(69) ثُمَّ کُلِی مِن کُلِّ الَّثمَرَتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلاً یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَنُهُ فِیهِ شِفَآءٌ لِّلنَّاسِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَأَیَةً لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ‏
ترجمه: سپس از همه میوه‏ها بخور، پس راههای پروردگارت را خالصانه طی کن. از شکم‏های آنها نوشیدنی رنگارنگ بیرون می‏آید که در آن شفای مردم است، البته در این (زندگی زنبور) برای کسانی که فکر می‏کنند قطعاً عبرتی است.
نکته‏ها:
در این آیه و آیات قبل، خداوند به دو نوع مایه حیاتی و نوشیدنی که از درون حیوانات است اشاره کرده؛ یکی شیر و دیگری عسل.
در دو آیه قبل خواندیم که انسان از میوه‏ها، وسیله مست‏کننده می‏سازد (تتخذون منه سکراً) ولی حیوان از ثمرات، عسل شفابخش می‏سازد
در نظام هدفدار و حکیمانه الهی غفلت و بیکاری منفور است. لذا هر کجا در قرآن مسئله خوردن آمده، در کنار آن مسئولیتی بیان شده است، از جمله:
(کلوا... و اعملوا صالحا)**مؤمنون، 51.*** بخورید... و کار شایسته انجام دهید.
(کلوا منها و اطعموا)**حج، 28.*** بخورید و به دیگران اطعام کنید.
(کلوا... و اشکرواللَّه)**بقره، 172.*** بخورید... و خدا را سپاس گذارید.
(کلوا... ولا تسرفوا)**انعام، 141.*** بخورید... واسراف نکنید.
در این آیه نیز خداوند به زنبور عسل دستور خوردن می‏دهد، لکن خوردنی همراه با هدف و مسئولیت.
اولیای خدا چون «نحل» هستند که از پستی‏ها دوری کرده وبلندی‏ها را انتخاب می‏کنند، از معارف الهی استفاده کرده و راه پروردگارشان را خاضعانه می‏پیمایند این افراد از حلقومشان حکمت و حلاوت‏های معنوی خارج می‏شود.
پیام‏ها:
1- رفتار حیوانات، طبق فرمان الهی است، که به‏صورت غریزه در آنها می‏باشد.(ثم کُلی)
2- عسل، عصاره انواع میوه‏هاست. (کُلی من کل الثمرات)
3- نه تنها انتخاب مسکن وغذای حیوانات با هدایت الهی است، بلکه همه کارهای آنها راهی است که خداوند پیش رویشان گذاشته است. (سُبل ربک)
4- حرکت حیوانات در مسیری که خداوند برایشان انتخاب نموده است، حرکت متواضعانه است. (سُبل ربِک ذُللاً)
5- اعجاز خلقت: یک کارخانه عسل‏سازی در شکم حیوانی کوچک! (یخرج من بطونها)
6- عسل طبیعی به رنگ‏های مختلفی است. (مختلفاً الوانه) (رنگ‏های سفید، زرد، قرمز، که شاید این اختلاف رنگ‏ها بر اساس اختلاف رنگ گلها باشد.)
7- در گیاهان و گلها، خواص درمانی است که از طریق عسل، شفای دردهای ما می‏شود. (فیه شفاء للناس) (ناگفته پیداست که عسل، شفای همه دردها نیست، لذا بصورت نکره (شفاءٌ) آمده است)
8- خانه‏سازی، موم‏سازی و عسل‏سازی، در کنار زهرسازی، توسط حیوان کوچکی مثل زنبور، از نشانه‏های قدرت الهی است. (لآیة)
9- تمام درس‏ها و عبرت‏ها، برای کسانی است که اهل فکر و اندیشه باشند (لقوم یتفکرون) وگرنه افرادی هستند که در تمام عمر از عسل استفاده می‏کنند ولی حاضر به چند دقیقه فکر درباره‏ی آن نیستند.