(106) مَن کَفَرَ بِاللَّهِ مِن بَعْدِ إِیمَنِهِ إِلَّا مَنْ أُکْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَنِ وَ لَکِن مَّن شَرَحَ بِالْکُفْرِ صَدْراً فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللَّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ
ترجمه: کسی که بعد از ایمان به خدا کافر (و مرتد) شود، نه آنکه او را به زور وادار کردهاند (که با زبان اظهار کفر کند) در حالی که قلبش به ایمان خویش مطمئن است، بلکه کسی که سینه به روی کفر بگشاید (و بعد از ایمان با شادی به استقبال کفر برود) پس بر آنان از طرف خداوند غضبی است و برایشان عذابی بزرگ است.
نکتهها:
در آغاز اسلام کفار مکّه، پدر و مادر عمّار یاسر را بخاطر اسلام آوردن با شکنجه شهید کردند، همین که نوبت شکنجه به عمّار رسید او کلماتی که کفار میخواستند به زبان جاری کرد و جان خود را نجات داد، عمّار مورد سرزنش بعضی قرار گرفت که او از اسلام دست برداشته است، عمّار گریهکنان نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و حضرت دست نوازش بر سر او کشید و فرمود: اگر باز هم جانت در خطر افتاد این کلمات را بگو و خودت را نجات بده، تو سر تا پا ایمان هستی.
این عمل را در اصطلاح تقیه میگویند که در اسلام احکامی را به دنبال دارد، لکن باید بدانیم که موارد تقیه مختلف است؛ گاهی تقیه واجب است و گاهی باید تا پای جان ایستاد و حرف حق خود را زد وتقیه نکرد، نظیر کاری که ساحران فرعون انجام دادند، آنها همین که معجزهی حضرت موسی را دیدند، یکسره ایمان آوردند و در برابر تهدیدات فرعون ترسی به خود راه نداده و به او گفتند: هر کاری میخواهی بکن، ما دست از ایمان خود برنمیداریم. فرعون آنان را شهید کرد و این مقاومت مورد ستایش قرآن قرار گرفته است.
البته تقیّه نشانهی ارتداد، ضعف و ترس و عقب نشینی و خودباختگی و تسلیم نیست، بلکه یک نوع استتار و تاکتیک برای حفظ نیروها و برنامههاست. ودر روایات تقیه به سپر و حرز تشبیه شده است.
پیامها:
1- کیفر مرتّد قهر، الهی در دنیا و آخرت است. (من کفر باللَّه من بعد ایمانه ... غضب من اللَّه و لهم عذاب عظیم)
2- انسان در معرض خطر وبدعاقبت شدن است. (کفر باللَّه من بعد ایمانه)
3- اسلام برای موارد استثنایی و ضرورتها، حساب جداگانهای باز نموده است. (الاّ مَن اُکره)
4- وظیفهی انسان در حال اکراه تغییر میکند. (الا من اُکره)
5- اقرار و اعتراف، در حال اکراه (و زیر شکنجه وفشار) ارزش ندارد. (من اُکره و قلبه...)
6- روح اسلام ایمان قلبی است. (و قلبه مطمئن)
7- اکراه پذیری مربوط به جسم است نه قلب. (اُکره و قلبه مطمئن)
8- بدترین نوع کفر جدا شدن از مسلمانان وباز کردن آغوش برای کفر است. (شرح بالکفر صدرا)
9- ایمان دو نوع است؛ نوعی که روح انسان با آن گِره میخورد و پایدار است، (قلبه مطمئن بالایمان) و نوعی که عارضی است. (کفر ... بعد ایمانه)