(47) قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَباً فَمَا حَصَدتُّمْ فَذَرُوهُ فِی سُنبُلِهِ إِلَّا قَلیلاً مِّمَّا تَأْکُلُونَ
ترجمه: (یوسف در جواب) گفت: هفت سال پیدرپی کشت کنید و آنچه را درو کردید، جز اندکی را که میخورید، در خوشهاش کنار بگذارید.
نکتهها:
یوسف علیه السلام بدون گلایه و شکوه از رفیق که چرا او را فراموش کرده و بدون آنکه قید و شرطی برای تعبیر خواب پادشاه تعیین کند، فوری به تعبیر خواب پرداخت، زیرا کتمان دانش به ویژه در هنگام نیاز جامعه به آن، امری به دور از شأن انسانهای پاک و نیکوکار است.
یوسف به جای تعبیر خواب، راه مقابله با قحطی را با برنامهای روشن بیان کرد تا نشان دهد علاوه بر علم تعبیر خواب، قدرت برنامهریزی و مدیریت دارد.
علم کشاورزی و سیاست ذخیرهسازی و لزوم صرفهجویی در مصرف از این آیه استفاده میشود.
پیامها:
1- مردان خدا باید برای رفاه مردم، فکر کنند و طرح دراز مدت و کوتاه مدت داشته باشند. (تزرعون سبع سنین)
2- گندم اگر به خوشه باشد بر عمرش اضافه میشود. (ذروه فی سنبله)
3- میتوان با برنامهریزی، خود را برای مقابله با حوادث طبیعی همچون قحطی، زلزله و سیل آماده کرد. (فذروه فی سنبله)
4- برنامهریزی و تدبیر برای آینده، منافاتی با توکل و تسلیم در برابر امر خدا ندارد. (فذروه فی سنبله) (با تدبیر به استقبال تقدیر برویم)
5- طرحها باید قابلیت عملی داشته باشند. (فذروه فی سنبله) (بهترین شیوه عملی در آن زمانِ بدون سیلو و تکنولوژی، واگذاردن گندم در خوشه بود.)
6- هر تلخی بد نیست. همین قحطی مقدمهی حاکمیت یوسف شد وهمچنین مقدمه صرفهجویی وکار بیشتر در میان مردم گشت. (تزرعون، فذروه، الاّقلیلا)
7- صرفهجویی امروز خودکفایی فردا و اسراف امروز نیازمند شدن فردا را به دنبال دارد. (قلیلاً ممّا تأکلون)
8- آیندهنگری و برنامهریزی بلند مدت برای مقابله با مشکلات اقتصادی جامعه، لازمه مدیریت کشور است. (تزرعون... فذروه... الاّ قلیلا)
9- کنترل حکومت بر روند تولید و توزیع، در شرایط بحرانی امری ضروری است. (تزرعون... فذروه...)
10- رویای کافران نیز میتواند بیانگر واقعیتها و حاوی دستورالعملهایی برای حفظ جامعه باشد.