تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 6
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره نحل آیه 66

(66) وَإِنَّ لَکُمْ فِی الْأَنْعَمِ لَعِبْرَةً نُّسْقِیکُم مِّمَّا فِی بُطُونِهِ مِن بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَّبَناً خَالِصاً سَآئِغاً لِّلشَّرِبِینَ
ترجمه: و بی‏گمان برای شما در (آفرینش) چهارپایان عبرتی است، ما شما را از آنچه در درون آنهاست، از میان غذاهای هضم شده و خون، شیر خالصی که برای نوشندگان گوارا است سیراب می‏کنیم.
نکته‏ها:
خداوند، نه تنها از لابلای ابر آسمان‏ها، آبی که مایه حیات است نازل می‏کند، بلکه از لابلای درون حیوانات، شیری که مایه حیات است، خارج می‏کند.
کلمه‏ی «فرث» به غذای هضم شده‏ی درون معده گفته می‏شود و کلمه‏ی «عبرة» به چیزی گفته می‏شود که وسیله‏ی عبور از جهل به علم گردد.
با آنکه کلمه‏ی «انعام» جمع است. ولی ضمیر در «بطونه» مفرد است. زیرا مراد، هر واحدی از چهارپایان است نه همه‏ی آنها.
شیر، یک غذای کامل است که هم به جای آب است و هم به جای غذا و تمام نیازهای بدن را تأمین می‏کند. در روایات می‏خوانیم: شیر، عقل را زیاد، ذهن را صفا، چشم را روشنی، قلب را تقویت، پشت را محکم، و فراموشی را کم می‏کند.
چهارپایان، تنها وسیله تأمین نیازهای مادی ما نیستند بلکه می‏توانند وسیله‏ی تکامل معنوی و رشد ایمانی ما باشند. راستی خدایی که شیر را از دل علف بیرون می‏کشد، نمی‏تواند در قیامت، انسان را از دل خاک بیرون کشد؟! خدایی که شیر خالص را از لابلای خون و غذای هضم شده، استخراج می‏کند، نمی‏تواند اعمال صالح را از سایر کارها جدا کند؟.
تبدیل علف به شیر، نیاز به دستگاه پالایش، میکروب زدایی، حذف مواد مضرّ، امکانات شیرین کننده، گرم کننده، چرب کننده و رنگ کننده و لوله‏کشی در بدن چهارپایان دارد. چگونه است که یک پالایشگاه نفت، مهندس لازم دارد، اما پالایشگاه شیر، خالق نمی‏خواهد؟ (ان لکم فی الانعام لعبرة)
انسان‏های خالص، کسانی هستند، که از لابلای فراز و نشیب‏ها و خطوط سیاسی و مسائل اجتماعی، و دوستان گوناگون، عبور کنند، امّا نه رنگ آنان را بپذیرند و نه بوی آنها را. (من بین فرث و دمٍ لبناً خالصاً)
شرط گوارایی نوشیدنی‏ها، خالص بودن است. آری، آب‏های آشامیدنی زمانی گوارا است که از هرگونه آلودگی خالص باشند. (خالصاً سائغاً للشاربین)
گوارا بودن، باید برای همه مصرف کنندگان باشد، نه تنها انسان‏ها، و لذا نفرموده: «سائغاً لکم» بلکه فرموده «سائغاً للشاربین». در دنیای متمدن امروز دیده و شنیده شد که کشورهای متمدن آنچه را تاریخِ مصرفش گذشته است برای آوارگان و درماندگان ارسال می‏کنند.
مصرف شیر توسط انسان، نشان‏دهنده‏ی آن است که کسی که حیوان را آفرید و شیر را در درون آن ساخت، همان کسی است که ما را آفرید و نیازهای ما را می‏دانست. (نسقیکم ممّا بطونه)
حضرت علی علیه السلام در نامه 25 نهج‏البلاغه به مسئول جمع‏آوری زکات می‏نویسد: وقتی برای جمع‏آوری زکات می‏روی باید اصولی را مراعات کنی، از جمله آنکه مقداری شیر در پستان حیوان باقی بگذاری تا نوزادان بی‏بهره نباشند. میان حیوان و نوزادش جدایی نینداز و در مسیر راه، به حیواناتِ خسته استراحت بده و آنها را از خوردن آب و علف باز مدار.
کتک زدن به حیوان، شیر دوشیدن با ناخن بلند، بهره‏کشی بیش از حدّ از حیوان و هرگونه ظلمی به حیوان ممنوع است. در قرآن می‏خوانیم: حضرت سلیمان با آن همه عظمتش که جنّ وانس تحت فرمان او بودند، به حیوانات ملاطفت نموده ودست مبارکش را به گردن وپای آنها می‏کشید. (فطفق مسحاً بالسّوق و الاعناق)**ص، 33.***