(101) رَبِّ قَدْ ءَاتَیْتَنِی مِنَ الْمُلْکِ وَعَلَّمْتَنِی مِن تَأْوِیلِ الْأَحَادِیثِ فَاطِرِ السَّمَو تِ وَالْأَرْضِ أَنتَ وَلِیِّ فِی الدُّنْیَا وَالْأَخِرَةِ تَوَفَّنِی مُسْلِماً وَأَلْحِقْنِی بِالصَّلِحِینَ
ترجمه: (یوسف گفت:) پروردگارا؛ تو مرا (بهرهای) از حکومت دادی و از تعبیر خوابها به من آموختی. (ای) پدیدآورندهی آسمانها و زمین، تنها تو در دنیا وآخرت مولای منی، مرا تسلیم خود بمیران ومرا به شایستگان ملحق فرما.
نکتهها:
اولیای خدا وقتی به عزّت و قدرت خود نگاه میکنند، فوراً به یاد خداوند میافتند و میگویند: خدایا هر چه هست از توست. یوسف نیز اینچنین کرد سخن را از پدر برگرداند و متوجه خدا شد.
خداوند حکومت مصر را به دو نفر داد، یکی فرعون که آن را به خود نسبت داد و گفت: (الیس لی ملک مصر) و دیگر به یوسف داد که آنرا به خدا نسبت داد و گفت: (اتیتنی من الملک)
تفکر ابراهیم در ذریّه و فرزندان او جلوهگری میکند. ابراهیم گفت: (اسلمت لرب العالمین) من تسلیم پروردگار عالمیان هستم، سپس نوه او یعقوب به فرزندانش سفارش میکند که با ایمان از دنیا بروید (لاتموتن الا و انتم مسلمون) در اینجا فرزند یعقوب نیز مرگ در حال تسلیم را از خدا میخواهد (توفنی مسلماً) بهر حال ابراهیم علیه السلام از صالحین است (انّه فیالاخرة لمن الصالحین) و یوسف میخواهد به او ملحق شود (الحقنی بالصّالحین)
* سیمای یوسف (ویژگیهای یک رهبر موفق)
در پایان داستان حضرت یوسف سیمایی از آن را مرور میکنیم:
1- توجه کامل به خداوند در تلخیها: (ربّ السجن احب ...) در شادیها و شیرینیها: (ربّ قد اتیتنی من الملک)
2- رهاکردن هر خط انحرافی از هر گروهی: (انّی ترکت ملّة قوم لایؤمنون باللَّه و هم بالاخرة کافرون)
3- پیگیری راه مستقیم پیشگامان: (واتبعت ملّة ابائی ابراهیم، والحقنی بالصالحین)
4- پایداری در راه رضای خدا تا آخرین نفس: (توفّنی مسلماً)
5- وقار در برابر رقبا: (احبّ الی ابینا منّا)
6- صبر در برابر حوادث و مرارتها: (یجعلوه فی غیابت الجب، اراد باهلک سوء)
7- پاکدامنی و ترجیح تقوی بر رفاه: (معاذ اللَّه، ربّ السجن احبّ الی ممّا یدعوننی)
8- کتمان در برابر بیگانگان: (و شروه بثمن بخس)
9- علم وافر: (علّمنی من تأویل الاحادیث - انّی حفیظ علیم...)
10- بیان زیبا و فصیح: (فلمّا کلمّه قال انّک لدینا مکین)
11- اصالت خانوادگی: (آبائی ابراهیم و اسحق ...)
12- مدارا با مخالفان فکری: (یا صاحبی السّجن)
13- اخلاص: (کان من المخلصین)
14- سوز و علاقه به هدایت دیگران: (ءارباب متفرّقون)
15- قدرت طراحی وابتکار: (جعل السقایة، ائتونی باخ لکم ، فذروه فی سنبله،...)
16- تواضع و فروتنی: (رفع ابویه علی العرش)
17- عفو و اغماض: (لا تثریب علیکم)
18- فتوت و جوانمردی: (نزغ الشیطان بینی و بین اخوتی)
19- امانتداری: (اجعلنی علی خزائن الارض انی حفیظ علیم)
20- مهماننوازی: (انا خیر المنزلین)
پیامها:
1- اعطای حکومت از شئون ربوبیت الهی است. (ربّ قد اتیتنی من الملک)
2- حکومت را نتیجهی فکر و مال و قدرت و یار و طرح خود ندانید، بلکه ارادهی خداوند عامل اصلی است. (اتیتنی)
3- آنچه خدا به ما بدهد یا بگیرد، برای تربیت ماست. (ربّ بما اتیتنی، ربّ السجن احب)
4- حکومت حق دانشمندان است نه بیسوادان. (اتیتنی ... علمّتنی) دانش یوسف وسیله حاکمیت او شد.
5- در هر موقعیت و حالی خود را به خدا بسپارید. (انت ولیی فی الدنیا والاخرة)
6- قدرت و حکومت و سیاست زمینه خروج از دین است، مگر اینکه خداوند لطف کند. (توفنّی مسلماً)
(یوسف در چاه دعایی داشت و در زندان دعای دیگر داشت، ولی همین که به حکومت رسید دعای او این بود: خدایا من مسلمان بمیرم)
7- بندگان خدا در اوج عزّت و قدرت به یاد مرگ وقیامت و سرانجام کار خود هستند. (توفنّی مسلماً و الحقنی بالصالحین)**همانگونه که همسر فرعون در کاخ به فکر قیامت بود و میگفت: (رب ابن لی عندک بیت الجنة) پروردگارا در بهشت برای من جایی نزد خود قرار بده.***
8- عظمت خداوند تنها به خاطر نعمتهایی که به ما ارزانی داشته نیست، بلکه او بوجود آورنده کل هستی است. (فاطر السموات والارض)
9- افتخار یوسف آن نیست که حاکم بر مردم است، بلکه افتخارش این است که خدا حاکم بر اوست. (انت ولّی فیالدنیا والاخرة)
10- حسن عاقبت وپایداری در کار خیر، مهمتر از شروع آن است. انبیا برای حسن عاقبت دعا میکردند؛ (توفنّی مسلماً) یعنی مرا در تسلیم خود تا مرگ پایدار بدار.**تفسیر المیزان.***
11- در دعا اوّل از نعمتهای الهی یاد کنید (ربّ قد اتیتنی) بعد درخواست خود را مطرح کنید. (توفّنی مسلماً)**یوسف که خداوند از اول او را حفظ کرد، به او علم داد، به او حکومت داد، خطر را از او دور کرد، باز نگران عاقبت خود است. وای به حال کسانی که قدرت و کرسی و مال و علم خود را با حیله بدست آوردهاند، آنان چه عاقبتی خواهند داشت!.***
12- چون به قدرت رسیدید مناجات با خدا را از یاد نبرید. (ربّ قد...)
13- در دعاها ومناجاتها تنها به فکر دنیا ومسائل مادی نباشید. (فیالدنیا والاخرة)
14- قدرت انسان ناچیز، (من الملک) علم انسان ناچیز (من تأویل الاحادیث...) اما حکومت خداوند بر همه هستی است. (فاطر السموات والارض)
15- با ایمان مردن و در زمره صالحان قرار گرفتن، خود یک ارزش است. (توفّنی مسلماً و الحقنی بالصالحین)