(38) وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ ءَابَآءِی إِبْرَهِیمَ وَإِسْحَقَ وَیَعْقُوبَ مَا کَانَ لَنَآ أَن نُّشْرِکَ بِاللَّهِ مِن شَیْءٍ ذَ لِکَ مِن فَضْلِ اللَّهِ عَلَیْنَا وَعَلَی النَّاسِ وَ لَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَشْکُرُونَ
ترجمه: و آیین پدرانم ابراهیم و اسحاق و یعقوب را پیروی کردهام. برای ما سزاوار نیست که چیزی را شریک خداوند قرار دهیم. این از فضل خدا بر ما و بر مردم است ولی بیشتر مردم سپاسگزاری نمیکنند.
نکتهها:
اصالت خانوادگی، همچنانکه در ساختار شخصیت افراد مؤثر است، در پذیرش مردم نیز اثر دارد. لذا حضرت یوسف برای معرفی خود، به پدران خود که انبیای الهی هستند تکیه میکند، تا هم اصالت خانوادگیش را ارائه دهد و هم قداست دعوت خود را. این همان روشی است که پیامبر صلی الله علیه و آله نیز در معرفی خود به کار میبرد و میفرمود: من همان پیامبر امّی هستم که نام ونشانم در تورات و انجیل آمده است. حضرت سیدالشهدا حسینبنعلی علیهماالسلام و امام سجاد علیه السلام نیز در کربلا و شام در برابر مردم خود را چنین معرفی کردند: «اَنا بن فاطمة الزّهرا».
کلمه «ملّة» در قرآن به معنای آیین بکار رفته است. و در آیه 78 سوره حج سیمای «ملّة ابراهیم» اینگونه ترسیم شده است؛ «با تمام قُوا در راه خدا جهاد کنید و اهل نماز و زکات و اعتصام به خدا باشید. در دین سختی و حرجی نیست، تسلیم خدا باشید، این است ملّت پدرتان ابراهیم.»
پیامها:
1- رسیدن به حق، در گرو شناخت باطل و ترک آن است. (ترکت ملة قوم لا یومنون و اتبعت ملة...)
2- جدّ انسان، در حکم پدر انسان است و کلمه «أب» به او نیز اطلاق شده است. (ملّة ابائی ابراهیم و اسحق ویعقوب)
3- انبیا باید از خاندان پاک باشند. (ابائی ابراهیم و...)
4- پیامبران الهی از یک وحدت هدف برخوردارند. (ملة ابائی ابراهیم واسحق و...)
5- نبوت و هدایت، توفیق و فضل الهی برای همه است. (علینا و علی الناس)
6- در کنار راههای منفی، راه مثبت را نیز نشان دهیم. (ترکت ملّة... واتبعت ملّة....)
7- پرهیز از شرک و گرایش به توحید، توفیق الهی میخواهد. (ذلک من فضل اللَّه)
8- شرک در تمام ابعادش (ذات وصفات و عبادت)، منفور است. (من شیء)
9- اکثریت، معیار شناخت صحیح نیست. (اکثرهم لا یشکرون)
10- پشت کردن به راه انبیا، بزرگترین کفران نعمت است. (لایشکرون)
11- شرکورزی، ناسپاسی در برابر خداوند است. (لایشکرون)