(76) فَبَدَأَ بِأَوْعِیَتِهِمْ قَبْلَ وِعَآءِ أَخِیهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِنْ وِعَآءِ أَخِیهِ کَذَ لِکَ کِدْنَا لِیُوسُفَ مَا کَانَ لِیَأْخُذَ أَخَاهُ فِی دِینِ الْمَلِکِ إِلَّا أَنْ یَشَآءَ اللَّهُ نَرْفَعُ دَرَجَتٍ مَّن نَّشَآءُ وَفَوْقَ کُلِّ ذِی عِلْمٍ عَلِیمٌ
ترجمه: پس (از پذیرش کیفر ماموران شروع به بازرسی کرده و) قبل از بار برادرش به (بازرسی) بار سایر برادران پرداخت، سپس پیمانه را از بار برادرش بیرون آورد. ما اینگونه برای یوسف تدبیر کردیم زیرا طبق قانون شاه مصر یوسف نمیتوانست برادرش را بازداشت کند، مگر آنکه خدا بخواهد (که کیفر سارق در کنعان را مقدمه بازداشت این برادر قرار میدهد) ما هر کس را که بخواهیم (و لایق باشد) درجاتی بالا میبریم و برتر از هر صاحب دانشی دانشوری است.
نکتهها:
در موقع بازرسی، بنیامین چون از طرح و نقشه با خبر بود آسوده خاطر بود، لذا در سراسر این ماجرا هیچ اعتراضی از او نقل نشده است و برای اینکه طرح مخفی بماند و موجب سوءظن نشود، بازرسی را از بار دیگران شروع کردند تا نوبت به بنیامین رسید و چون در بار او پیدا شد، طبق قرار قبلی باید او در مصر میماند. این طرح و نقشه الهی بود، چون یوسف با قوانین جاری مصر نمیتوانست سارق را به عنوان گروگان نگهدارد.
واژه «کید» همه جا به معنی مذموم بکار نرفته است، «کَیْد» به معنی طرح و نقشه نیز استعمال شده است.(کدنا)
پیامها:
1- مأمورین اطلاعاتی باید به نوعی عمل کنند که موجب شک و ظن به آنها نشود. (فبدأ باوعیتهم) (در بازرسی، اول به سراغ بار بنیامین نرفتند بلکه از دیگر برادران شروع نمودند)
2- عملکرد کارکنان به عهده مسئولان گذاشته میشود. (فبدأ)(به حسب ظاهر یوسف شخصاً بازرسی نکرده ولی قرآن میفرماید: او بازرسی را آغاز کرد.)
3- فکر و ابتکار و چارهجویی، از امدادهای غیبی است.(کدنا)
4- طرحهای حضرت یوسف، همه الهامات الهی بود. (کدنا لیوسف)
5- حضور بنیامین نزد یوسف، به سود یوسف بود. (کدنا لیوسف)
6- احترام ومراعات قوانین، حتی در نظامهای غیر الهی لازم است. (ماکان لیاخذ اخاه فی دین الملک)
7- مقامهای معنوی، درجات و سلسله مراتب دارد. (نرفع درجات...)
8- علم و آگاهی، مایهی برتری است. (نرفع درجات... وفوق کل علم علیم)
9- دانش بشری محدود است. (فوق کل ذی علم علیم)