(37) قَالَ لَا یَأْتِیْکُمَا طَعَامٌ تُرْزَقَانِهِ إِلَّا نَبَّأْتُکُمَا بِتَأْوِیلِهِ قَبْلَ أَن یَأْتِیَکُمَا ذَ لِکُمَا مِمَّا عَلَّمَنِی رَبِّی إِنِّی تَرَکْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَّا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُم بِالْأَخِرَةِ هُمْ کَفِرُونَ
ترجمه: (یوسف به آن دو نفر که خواب دیده بودند) گفت: من قبل از آنکه جیره غذایی شما برسد، تأویل خوابتان را خواهم گفت. این تعبیر از چیزهایی است که پرودگارم به من آموخته است. همانا من آئین قومی را که به خدا ایمان نمیآورند و به قیامت کفر میورزند، رها کردهام.
نکتهها:
در ترجمه بخش اوّل آیه، این احتمال نیز وجود دارد که معنای آیه اینگونه باشد: «من از جانب خداوند میدانم غذایی که برای شما خواهند آورد چیست؟» پس میتوانم خواب شما را هم تعبیر کنم یعنی یوسف علاوه بر تعبیر خواب از چیزهای دیگر نیز خبر میداده است. مثل حضرت عیسی علیه السلام که از غذای ذخیره شده در منازل و یا آنچه میخوردند، خبر میداد.
سؤال: چرا حضرت یوسف علیه السلام خواب آنان را فوری تعبیر نکرد و آن را به وقت دیگر، و ساعتی بعد موکول کرد؟
پاسخ این سؤال را از فخر رازی میشنویم:
1- میخواست آنها را در انتظار قرار دهد تا کمی تبلیغ و ارشاد کند، شاید شخص اعدامی ایمان آورد و با حسن عاقبت از دنیا برود.
2- میخواست با بیان نوع غذایی که نیامده، اعتماد آنان را جلب کند.
3- میخواست آنها را تشنهتر کند، تا بهتر بشنوند.
4- چون تعبیر خواب یکی از آنها اعدام بود، کمی طفره میرفت تا قالب تهی نکند.
پیامها:
1- گاهی برای تأثیرگذاری بیشتر، لازم است انسان قدرت علمی و کمالات خود را به دیگران عرضه کند. (نبّاتکما بتأویله)
2- از فرصتها، بهترین استفاده را بکنید. (نبّاتکما بتأویله... انی ترکت ملة)
(یوسف قبل از تعبیر خواب، کار فرهنگی و اعتقادی خود را شروع کرد.)
3- معلومات و دانستههای خود را از خداوند بدانیم. (علّمنی ربّی)
4- هدف از آموزشها نیز پرورش است. (علّمنی ربّی )
5- خداوند حکیم است و بیجهت دری را به روی کسی باز نمیکند. (علّمنی ربّی) زیرا من؛ (ترکت ملّة قوم لایؤمنون)
6- کسی که از ظلمات کفر فرار کند، به نور علم میرسد. (علمنی ربی انی ترکت) (دلیل علم من ترک کردن کفر است.)
7- در تمام ادیان، عقیده به توحید و معاد در کنار یکدیگر لازم است. (قوم لایؤمنون باللَّه و هم بالاخرة کافرون)
8- اساس ایمان، تبرّی و تولّی است. در این آیه برائت از کفار و در آیه بعد ولایت اولیای الهی مطرح است. (انی ترکت - واتّبعت)