تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 6
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره نحل آیه 35

(35) وَقَالَ الَّذِینَ أَشْرَکُواْ لَوْ شَآءَ اللَّهُ مَا عَبَدْنَا مِن دُونِهِ مِن شَیْ‏ءٍ نَّحْنُ وَلَآ ءَابَآؤنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِن دُونِهِ مِن شَیْ‏ءٍ کَذَلِکَ فَعَلَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَی الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَغُ الْمُبِینُ
ترجمه: وکسانی که شرک ورزیدند، گفتند: اگر خدا می‏خواست نه ما و نه پدرانمان هیچ چیزی را غیر از او نمی‏پرستیدیم و بدون حکم او هیچ چیری را حرام نمی‏کردیم. کسانی که پیش از اینان بودند نیز اینگونه برخورد می‏کردند، پس مگر جز ابلاغ روشن، وظیفه دیگری بر پیامبران است؟
نکته‏ها:
مسأله جبر، یکی از توجیهات نابجای مشرکان است که می‏گفتند: خدا خواسته که ما غیر او را پرستش کنیم و اگر او می‏خواست، ما مشرک نبودیم. این مطلب در آیه 148 سوره انعام و آیه 2 سوره زخرف نیز از قول مشرکان مطرح شده است.
سؤال: آیا همینکه خداوند جلوی انحراف مردم را نمی‏گیرد، نشانه رضایت او نیست؟
پاسخ: خیر، زیرا خداوند اسباب هدایت مردم را فراهم کرده است، پیامبران و کتاب‏ها فرستاده است، پس نمی‏خواسته کسی منحرف شود، ولی کسی را هم بر ایمان آوردن مجبور نکرده است زیرا ایمانِ اجباری ارزش ندارد.
پیام‏ها:
1- آنچه از کفر و شرک خطرناک‏تر است، توجیه آن و نسبت دادن آن به خداست. (قال الذین اشرکوا لوشاء اللَّه ما عبدنا)
2- عقیده به جبر در میان مشرکان نیز بوده است. (لو شاء اللَّه ما عَبَدْنا من دونه)
3- منحرفان علاوه بر کار خود، کار نیاکان و هم‏کیشان خود را نیز توجیه می‏کنند. (نحن و لا آباؤنا)
4- برخی مردم، آداب و رسوم و عقاید نیاکانشان را هر چه باشد، می‏پذیرند و حق می‏دانند. (نحن و لا آباؤنا)
5- چنانکه حلال کردن حرام‏ها جایز نیست، حرام کردن آنچه را خداوند حلال دانسته، نیز جایز نیست. (حرمّنا من دونه من شی‏ء)
6- توجیه‏گری، کار همه منحرفان تاریخ است. (کذلک فعل الذین من قبلهم)
7- تبلیغ، باید رسا و روشن باشد. (البلاغ المبین)
8- کار پیامبران، دعوت و تبلیغ است، نه اجبار مردم به ایمان. (فهل علی الرسل الاّ البلاغ المبین)