(89) وَیَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیداً عَلَیْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِکَ شَهِیداً عَلَی هَؤُلَآءِ وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَبَ تِبْیَناً لِّکُلِّ شَیْءٍ وَ هُدیً وَرَحْمَةً وَبُشْرَی لِلْمُسْلِمِینَ
ترجمه: و(یاد کن) روزی را که در هر امّتی، شاهدی بر آنان از خودشان برانگیزیم و تو را بر آنان گواه آوریم و بر تو این کتاب را نازل کردیم که روشنگر هر چیز است و مایهی هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است.
نکتهها:
در پنج آیه قبل نیز به مسأله گواه بر امّتها اشاره شد و این جزء عقاید قطعی ماست که در قیامت، هر امّتی شاهد و گواهی دارند و پیامبر اسلام شاهد بر این امّت و گواهان سایر امتهاست. نکته مهم آن است که گواهی اولیای خدا باید از روی حسّ و دیدن و علم باشد و آنها از هرگونه خطا و کذب معصوم باشند تا گواهی آنها در آن روز حسّاس بر همهی مردم، یک نوع اتمام حجت باشد. و ناگفته پیداست کسی که بر اعمال حاضر و غایب و ظاهر و باطن مردم، آگاه باشد و سخن او در قیامت مورد پذیرش امّت و خداوند باشد، جز انبیا و امامان معصوم، که با امدادهای غیبی، بر رفتار و کردار و گفتار و نیّات مردم، آگاهند، کس دیگری نخواهد بود.
در تفسیر صافی از امام صادق علیه السلام نقل شده که آن حضرت فرمود: بخدا قسم ما هر چه را در آسمانها و زمین و آنچه را میان آنهاست و هر چه در بهشت و دوزخ است، میدانیم. سپس امام این آیه را سه بار پیدرپی تلاوت فرمودند.**و3. تفسیر کنزالدقائق.***
امام باقر علیه السلام فرمود: هر چه را که امت به آن نیاز داشته، در قرآن آمده است و هر سخنی که از من شنیدید اگر سند قرآنیاش را بخواهید، خواهم گفت.*****
حضرت علی علیه السلام فرمود: خبر شما و تاریخ گذشتگان و آیندگان و آسمان و زمین در قرآن آمده است.*****
امام رضا علیه السلام در جلسهای به رؤسای ادیان فرمود: از معجزات پیامبر اسلام آن است که یتیمی فقیر و چوپانی درس نخوانده، کتابی داشته باشد که «تبیان کلّ شی» باشد و اخبار گذشته و آینده تا قیامت در آن ثبت شده باشد.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر مسألهای که مورد اختلاف دو نفر باشد در کتاب خدا، اصلی که آنرا حلّ کند وجود دارد، گرچه عقل مردم به آن نرسد.**تفسیر نورالثقلین.***
قرآن بیان هر چیز است، اما هر کس نمیفهمد چنانکه حضرت علی علیه السلام میفرماید: در قرآن، برای عوام عبارتِ ظاهری، برای خواص اشاراتِ رمزی، برای اولیای خدا، لطائف الهی و برای انبیا، حقایق است.**تفسیر فرقان.***
تبیان همه چیز بودن، یا مستقیم است یا بواسطهی آیاتی که در آن اصولی مطرح شده و آن اصول برای ما کارساز است. نظیر آیه؛ (ما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا)**حشر، 7.*** آنچه را پیامبر برای شما آورده بگیرید و از آنچه شما را نهی کرده دور شوید و نظیر آیه؛ (لتبین للناس ما نزّل الیهم)**نحل، 44.***
پیامها:
1- نظارت دائمی اولیای خدا بر اعمال ما، یکی از مسلّمات قرآنی است. (شهیداً علیهم)
2- گواهان در قیامت، سلسله مراتب دارند. برای هر امّتی، امامِ آن شاهد است و پیامبر اسلام، شاهد بر همهی گواهان است. (جئنا بک علی هؤلاء شهیداً)
3- هم پیامبر اسلام بر همه پیامبران شاهد است و هم کتابش، تبیان کلّ شیء است. (نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شیء)
4- قرآن کتابی جامع برای بیان همه نیازهای جامعه است. (تبیاناً لکلّ شیء)