(81) وَاللَّهُ جَعَلَ لَکُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلَلاً وَجَعَلَ لَکُم مِّنَ الْجِبَالِ أَکْنَناً وَ جَعَلَ لَکُمْ سَرَبِیلَ تَقِیکُمُ الْحَرَّ وَسَرَبِیلَ تَقِیکُم بَأْسَکُمْ کَذَلِکَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْلِمُونَ
ترجمه: وخداوند از آنچه آفریده، برای شما سایهها قرار داد و از کوه برایتان، غارها قرار داد وبرای شما لباسهایی قرار داد که شما را از گرما (و سرما) حفظ میکند ولباسهایی که شما را از آسیبهای یکدیگر حفظ مینماید. اینگونه (خداوند) نعمت خود را بر شما تمام میکند، باشد که خود را تسلیم او کنید.
نکتهها:
کلمهی «اکنان» جمع «کنّ» به چیزی گفته میشود که وسیلهی استتار باشد و مراد از آن در این آیه، غارها و تونلهای زیر کوههاست.
خداوند در آیه قبل، نعمت مسکن را برای شهرنشینان؛ (جعل لکم من بیوتکم سکناً)، ونعمتِ چادر را برای کوچنشینان؛ (جعل لکم من جلود الانعام بیوتا)، مطرح کرد ودر این آیه، نعمت غار را برای غارنشینان؛ (جعل لکم من الجبال اکناناً) مطرح ساخته است.
در میان انواع لباسها، نام «سرابیل» به معنای پیراهن، برده شده که لباس دائمی برای زن و مرد، کودک و بزرگ، در همه حال و همه جاست و تمام بدن را میپوشاند.
به گفتهی تفسیر المیزان، رسم عرب بر آن است که میان دو امر متضاد، نام یکی را میبرد ولی هر دو را در نظر دارد. لذا در این آیه نیز مراد از جملهی «تقیکم الحر» لباسی است که انسان را از سرما وگرما حفظ میکند، گرچه فقط نام گرما برده شده است.
پیامها:
1- توجه و یاد نعمتها، علاقه انسان را به ولی نعمت زیاد و روح تسلیم و پرستش را در او زنده میکند. (کلّ آیه)
2- نقش سایه، کمتر از روشنایی و نور نیست. (جعل لکم... ظلالاً)
3- کامیابی از نعمتها، ما را از یاد آفریدگار آنها غافل نکند. (در این آیه سه بار کلمهی «جَعَل» و یکبار کلمهی «خَلَق» بکار رفته است)
4- زره ولباس دفاع که با نرم شدن آهن و خلاقیت ساخته شده، از الطاف الهی است. (جعل لکم سرابیل تقیکم بأسکم)
5- توجه دادن مردم به نعمتها وخالق آنها، بهترین راه دعوت به خدا و جلوگیری از سرکشی و تکبر است. (یُتّم نعمته علیکم لعلکم تسلمون)
6- در گفتگوها، مخاطب و محیط سخن را در نظر بگیرید. (گرچه لباس وسیلهی حفظ از سرما و وسیلهی زیبایی نیز هست، لکن چون مشکل منطقه حجاز گرما و جنگ بود، خداوند به دو فایده حفاظت از گرما و جنگ اشاره کرده است. (سرابیل تقیکم الحرّ... تقیکم بأسکم)