(50) یَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ
ترجمه: واز پروردگارشان که حاکم و محیط بر آنهاست میترسند و آنچه را فرمان داده شدهاند انجام میدهند.
نکتهها:
کلمهی «دابّة» به جانداری گفته میشود که از مکانی به مکان دیگر حرکت کند و منتقل شود. این کلمه بر انسان و حیوان و جنّ اطلاق میشود، ولی به فرشتگان گفته نمیشود.
مراد از سجدهی تمام موجودات آسمانی و زمینی، یا خضوع تکوینی و تسلیم بودن آنها در برابر قوانین هستی است و یا آنکه مراد سجدهای برخاسته از درک و شعور است، که ظاهر آیات، دومی است، گرچه از درک و شعور ما خارج است!
اگر همه موجودات، همانند فرشتگان، در برابر خدا خاضع و ساجدند، چرا ما انسانها سجده نکنیم و استکبار ورزیم.
همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار - شرط انصاف نباشد که تو فرمان نبری
پیامها:
1- هستی، تنها در برابر خدای واحد، مطیع و ساجد است. (للَّه یسجد)
2- در آسمانها نیز موجودات زنده و جنبنده ساکن است. (ما فی السموات ...من دابّة) چنانکه در آیه 29 سورهی شوری نیز میخوانیم: (و ما بثّ فیهما من دابّة)
3- فرشتگان تسلیم محض خدا هستند. (و هم لایستکبرون)
4- ترس ما از خدا، بخاطر گناهانمان است، اما ترس فرشتگان از خدا، ناشی از مقام وعظمت پروردگار است. (یخافون ربّهم من فوقهم) (چنانکه در مورد مؤمنان نیز قرآن میفرماید: (واما من خاف مقام ربّه)**نازعات، 40.*** )
5- فرشتگان نه در ذات، روحیهی استکبار دارند ونه در عمل. (لایستکبرون، یفعلون مایؤمرون)
6- ریشهی ترک دستورات الهی، استکبار است. اگر ریشه رفت، عمل میآید. (لایستکبرون، یفعلون مایؤمرون)
7- فرشتگان، مأموران الهی و مکلّف هستند. (یفعلون مایؤمرون)