تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 6
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره نحل آیه 50

(50) یَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ‏
ترجمه: واز پروردگارشان که حاکم و محیط بر آنهاست می‏ترسند و آنچه را فرمان داده شده‏اند انجام می‏دهند.
نکته‏ها:
کلمه‏ی «دابّة» به جانداری گفته می‏شود که از مکانی به مکان دیگر حرکت کند و منتقل شود. این کلمه بر انسان و حیوان و جنّ اطلاق می‏شود، ولی به فرشتگان گفته نمی‏شود.
مراد از سجده‏ی تمام موجودات آسمانی و زمینی، یا خضوع تکوینی و تسلیم بودن آنها در برابر قوانین هستی است و یا آنکه مراد سجده‏ای برخاسته از درک و شعور است، که ظاهر آیات، دومی است، گرچه از درک و شعور ما خارج است!
اگر همه موجودات، همانند فرشتگان، در برابر خدا خاضع و ساجدند، چرا ما انسانها سجده نکنیم و استکبار ورزیم.
همه از بهر تو سرگشته و فرمان‏بردار - شرط انصاف نباشد که تو فرمان نبری‏
پیام‏ها:
1- هستی، تنها در برابر خدای واحد، مطیع و ساجد است. (للَّه یسجد)
2- در آسمان‏ها نیز موجودات زنده و جنبنده ساکن است. (ما فی السموات ...من دابّة) چنانکه در آیه 29 سوره‏ی شوری نیز می‏خوانیم: (و ما بثّ فیهما من دابّة)
3- فرشتگان تسلیم محض خدا هستند. (و هم لایستکبرون)
4- ترس ما از خدا، بخاطر گناهانمان است، اما ترس فرشتگان از خدا، ناشی از مقام وعظمت پروردگار است. (یخافون ربّهم من فوقهم) (چنانکه در مورد مؤمنان نیز قرآن می‏فرماید: (واما من خاف مقام ربّه)**نازعات، 40.*** )
5- فرشتگان نه در ذات، روحیه‏ی استکبار دارند ونه در عمل. (لایستکبرون، یفعلون مایؤمرون)
6- ریشه‏ی ترک دستورات الهی، استکبار است. اگر ریشه رفت، عمل می‏آید. (لایستکبرون، یفعلون مایؤمرون)
7- فرشتگان، مأموران الهی و مکلّف هستند. (یفعلون مایؤمرون)