تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 6
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره یوسف آیه 42

(42) وَقَالَ لِلَّذِی ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِّنْهُمَا اذْکُرْنِی عِنْدَ رِبِّکَ فَأَنسَهُ الشَّیْطَنُ ذِکْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِی السِّجْنِ بِضْعَ سِنِینَ
ترجمه: و (یوسف) به آن زندانی که می‏دانست آزاد می‏شود گفت: «مرا نزد ارباب خود بیاد آور» (ولی) شیطان یادآوری به اربابش را از یاد او برد، در نتیجه (یوسف) چند سالی در زندان ماند.
نکته‏ها:
کلمه‏ی «ظنّ» به معنای اعتقاد و علم نیز استعمال شده است. زیرا در آیه قبل یوسف به صراحت و قاطعیت از آزادی یکی و اعدام دیگری خبر داده است. بنابراین «ظنّ» در اینجا به معنای گمان همراه با شک نیست.
کلمه‏ی «بضع» به عدد زیر ده گفته می‏شود و اکثر مفسرین مدت زندان حضرت یوسف را هفت سال گفته‏اند. (واللَّه اعلم)
در بعضی تفاسیر جمله «فانسیه الشیطان» را اینگونه ترجمه کرده‏اند که «شیطان یاد پروردگار را از ذهن یوسف برد و او به جای استمداد از خداوند به ساقی شاه توجه کرد» و این برای یوسف ترک اولی بود و لذا سال‏های دیگری را نیز در زندان ماند. امّا صاحب تفسیر المیزان می‏نویسد: اینگونه روایات خلاف قرآن است چون قرآن یوسف را از مخلصین دانسته و شیطان به مخلصین نفوذ ندارد. به علاوه در دو آیه بعد آمده که (قال الذی نجا منهما وادّکر بعد امّة) فراموش کننده بعد از مدتها یوسف را به خاطر آورد، از این معلوم می‏شود که فراموشی مربوط به ساقی بوده است نه یوسف.
پیام‏ها:
1- انبیا نیز از طرق معمول، برای حل مشکلات خود اقداماتی را انجام می‏داده‏اند، و این با توحید و توکل منافاتی ندارد. (اذکرنی عند ربک)
2- هر تقاضایی رشوه نیست. (اذکرنی عند ربک) یوسف برای ارشاد وتعبیر خواب، مزد و رشوه‏ای درخواست نکرد، بلکه گفت: به شاه مظلومیتم برسان.
3- معمولاً افراد بعد از رسیدن به پست و مقام و رفاه، دوستان قدیمی را به فراموشی می‏سپارند. (فانسیه الشیطان)
4- خروج یوسف از زندان و رفع اتهام از او، با اهداف شیطان ناسازگار بود، لذا دسیسه نمود. (فانساه الشیطان)