(88) الَّذِینَ کَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِیلِ اللَّهِ زِدْنَهُمْ عَذَاباً فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا کَانُواْ یُفْسِدُونَ
ترجمه: کسانی که کافر شدند و (مردم را) از راه خدا بازداشتند، به سزای فساد مداومشان عذابی بر عذابشان افزودیم.
نکتهها:
عکسالعمل مردم در برابر راه خدا متفاوت، گاهی مثبت و گاهی منفی است و هرکدام دارای درجات و مراحلی میباشد؛
الف: برخوردهای مثبت:
- گروهی در انتظار فهم راه خدا وپیمودن آنهستند. (عسی ربی انیهدینی سواءالسبیل)**قصص، 22.***
- گروهی به خاطر خدا هجرت میکنند. (و من یهاجر فی سبیل اللَّه)**نساء، 100.***
- گروهی به خاطر در راه خدا بودن محاصره میشوند. (احصروا فی سبیل اللَّه)**بقره، 273.***
- گروهی در راه خدا آزار را تحمل میکنند. (اوذوا فی سبیلی)**آلعمران، 195.***
- گروهی منادی دعوت دیگران به راه خدا میشوند. (ادع الی سبیل ربّک)**نحل، 125. 2. آلعمران، 146. 3. نساء، 76.***
- گروهی در راه خدا هرگز سست نمیشوند. (فما وهنوا لما اصابهم فی سبیل اللَّه)*****
- گروهی در راه خدا میجنگند. (یقاتلون فی سبیل اللَّه)*****
- گروهی کشته میشوند. (قتلوا فی سبیل اللَّه)**آلعمران، 169. 5. اعراف، 30. 6و7. اعراف، 45.***
ب: برخوردهای منفی:
- گروهی خیال میکنند در راه خدا هستند. (یحسبون انهم مهتدون)*****
- گروهی راه خدا را کج میخواهند. (یبغونها عوجا)*****
- گروهی راه خدا را بر دیگران میبندند. (صدّوا عن سبیل اللَّه)*****
- گروهی برای بستن راه خدا پولها خرج میکنند. (ینفقوناموالهم لیصدوا عنسبیلاللَّه)**انفال، 36.***
پیامها:
1- کفر مقدمهی فساد است. (کفروا و صدوا ... یفسدون) همانگونه که ایمان مقدمه عمل صالح است. (آمنوا و عملوا الصالحات) (که در آیات متعدد آمده است)
2- حساب رهبران کفر که با قلم و بیان و امکانات، راه خدا را میبندند، از حساب افراد عادی جداست. (زدناهم عذاباً فوق العذاب)
3- مفسد فیالارض تنها کسانی که امنیت جامعه را بهم میزنند نیستند، بلکه هر فرد یا گروهی که به هر شکلی، مانع رشد معنوی جامعه شود، مفسد است. (الذین کفروا و صدّوا ... بما کانوا یفسدون)