غیر از معارف بدیهى، هیچ معرفت دیگرى خود به خود براى انسان حاصل نمى‌شود. اعتقاد به خدا و آخرت و صفات و افعال خدا نیز از جمله معارف بدیهى نیستند؛ یعنى به گونه‌اى نیستند كه با صِرف تصور موضوع، تصور محمول، و تصور رابطه موضوع و محمول، تصدیق به حكم و نسبت پیدا شود. این معارف جزو معارف نظرى هستند كه براى حصول آنها نیاز به فكر و تحقیق داریم. البته در منطق و فلسفه اثبات مى‌شود كه ریشه همه معارف نظرى نیز باید در نهایت به بدیهیات ختم شود تا بتوان به آنها یقین پیدا كرد. «فكر» هم در اصطلاح منطق چیزى نیست جز ترتیب مبادى معلوم براى رسیدن به تصورات و تصدیقات مجهول. از این رو طبیعتاً براى رسیدن به شناخت خدا و سایر معارف ضرورى براى نیل به كمال انسانى، بایستى به «تفكر» روى بیاوریم؛ امرى كه در قرآن كریم نیز بسیار بر آن تأكید شده است.
با توضیحى كه گذشت سرّ تأكید فراوان قرآن و معارف اهل بیت(علیهم السلام) بر «تفكر» آشكار مى‌شود. «تفكر» كلید انسان شدن و انسان زیستن است. اگر انسان «تفكر» نكند هویت واقعى خود را نخواهد شناخت و در نتیجه به كمال مطلوب انسانى نیز دست نخواهد یافت. به دلیل همین تأثیر مهم و سرنوشت ساز تفكر در زندگى انسان است كه در روایات اسلامى یك ساعت فكر كردن از یك سال عباد(229) و حتى طبق برخى نقل ها از شصت سا(230) عبادت برتر دانسته شده است. یك ساعت فكر مى‌تواند سرنوشت زندگى انسان را به كلى تغییر دهد. یك سال عبادت، به خصوص اگر عمق نداشته باشد و با معرفت چندانى همراه نباشد، چندان تأثیرى در تكامل انسان نخواهد داشت. اما اگر همین یك سال عبادت پس از تكامل معرفتى انسان انجام شود و خدا را با معرفتْ عبادت كند، تأثیر آن صدها و هزارها برابر خواهد شد.
( صفحه 155)
اما سؤال این است كه متعلَّق فكر چه باید باشد؟ آیا منظور این روایت هر گونه فكرى است؟ در پاسخ باید بگوییم، همان‌گونه كه در بحث غفلت و توجه، غفلت از هر چیز و توجه به هر چیزى مراد نبود بلكه غفلت و توجهى خاص منظور بود، این جا نیز همین طور است. آن جا مى‌گفتیم غفلت از هویت انسانى خویش، از خدا، از معاد، از مسیر بین مبدأ و معاد مایه سقوط انسان، و توجه به این مسایل نیز عامل تكامل انسان است. در این جا نیز مى‌گوییم، فكر درباره چیزهایى منظور است كه در سعادت انسان نقش اساسى دارد؛ فكرى كه به نحوى با خدا ارتباط پیدا مى‌كند. فكر درباره خدا، صفات خدا، افعال و نعمت ها و آیات الهى است كه هم مى‌تواند مانع غفلت انسان گردد و هم براى افزایش معرفت و به دنبال آن افزایش توجه و انگیزه نسبت به عبادت خداى متعال كارساز است.