در قرآن كریم هدف از بعثت انبیا، به خصوص پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) تعلیم و تزكیه بیان شده است. در برخى از آیات قرآن، «تزكیه» قبل از «تعلیم» آمد(10) و در برخى نیز «تعلیم» قبل از تزكیه ذكر شده است(11) البته این تقدیم و تأخیر در موارد مختلف، نكته تفسیرى دارد كه بایستى در جاى خود بحث شود. در هر حال، این دو واژه را در زبان فارسى مىتوان به «آموزش و پرورش» ترجمه كرد؛ كه «تعلیم» را معادل «آموزش» و «تزكیه» را معادل «پرورش» قرار دهیم. البته در مورد تعلیم و آموزش باید توجه داشت كه در این بخش آنچه هدف و وظیفه اصلى پیامبران و جانشینان ایشان است، تعلیم مطالبى است كه در سعادت انسان نقش اساسى دارند و بشر خود به تنهایى به آنها دسترسى ندارد، یا به طور معمول، با وجود اهمیت فوق العاده شان، از آنها غفلت مىورزد. به عبارت دیگر، آنچه وظیفه انبیا است «آموزش معارف دینى» است. سایر علوم و فنون نیز اگرچه ممكن است اهمیت فراوانى در زندگى بشر داشته باشند، اما از چیزهایى هستند كه اولا، دست رسى به آنها با عقل و تجربه بشرى ممكن است و ثانیاً، نقش چندانى در سعادت واقعى انسان ندارند و بشر با ندانستن آنها چندان ضرر نمىكند. ندانستن علومى كه صرفاً مربوط به زندگى دنیا است سعادت ابدى انسان را به خطر نمىاندازد، اما ناآگاهى نسبت به معارف اصیل و اساسى دین، موجب محروم شدن انسان از سعادت ابدى مىگردد.
همان طور كه اشاره شد، با توجه به آیات قرآن، هدف بعثت انبیا را مىتوان در دو بعد اساسى خلاصه كرد: 1. آموزش معارف دین؛ 2. پرورش و تربیت انسان. این دو وظیفه در وهله اول بر عهده انبیا و بعد از ایشان بر دوش اوصیاى آنان مىباشد؛ از جمله، ائمه اطهار(علیهم السلام)
( صفحه 18)
كه اوصیاى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) هستند به انجام این وظیفه قیام كردهاند. پس از ائمه(علیهم السلام) نیز علما و تربیت یافتگان مكتب اهل بیت(علیهم السلام) این وظیفه را بر عهده دارند.
در این میان باید توجه داشت كه «پرورش» نیز همانند «تعلیم» و «آموزش» دایرهاى وسیع و گسترده دارد كه مسایل زیادى، از جمله پرورش بدن را نیز در برمى گیرد كه از آن به «تربیت بدنى» تعبیر مىشود. گرچه ممكن است تمام موارد تربیت مطلوب باشد، اما روشن است كه وظیفه و هدف انبیا فعالیت در تمام زمینه هاى تربیت نیست؛ هم چنان كه در مورد «آموزش» نیز چنین است.
وظیفه اصلى انبیا، تربیت انسان براى ترقى و تكامل معنوى و روحى، و رسیدن به هدف نهایى است كه از خلقت انسان در نظر بوده است؛ یعنى نزدیكى و قرب به خداى متعال.