تربیت
Tarbiat.Org

به سوی او
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

خاطره‌اى از شهید مطهرى در مورد یاد خدا

مناسب است از باب «ختامه مسك» در همین زمینه داستانى را درباره شهید مطهرى نقل كنم. البته این داستان را از خود ایشان نشنیده ام، ولى چند فرد موثق، با اسناد متعدد و مختلف برایم نقل كردند. قصه این است كه مرحوم مطهرى یك بار خدمت یكى از اولیاى خدا رسیده بود و این بحث مطرح شده بود كه چه كنیم معرفت خود را نسبت به خداوند بیشتر كنیم و توجه و حضور قلب ما در عباداتمان بیشتر شود. آن ولىّ خدا از مرحوم مطهرى سؤال كرده بود، شما وقتى كه نماز مى‌خوانید چگونه توجه و حضور قلب خود را حفظ مى‌كنید؟ مرحوم مطهرى پاسخ داده بود، سعى مى‌كنم از ابتدا تا انتهاى نماز، به معانى الفاظ و اذكارى كه بر زبان مى‌آورم توجه داشته باشم تا از این راه حضور قلب پیدا كنم. آن بزرگ فرموده بود، شما كه از اول تا آخر نماز تمام توجهت به الفاظ و معانى است، پس كىْ به خدا توجه مى‌كنى؟!
مطلب بسیار بلندى است و نشان مى‌دهد امثال ما تا چه حد با مقامات اولیاى الهى فاصله
( صفحه 118)
داریم. به هر حال مراتب توجه و ذكر خدا بسیار متفاوت است و ما باید سعى كنیم از این مراتب پایین ذكر كمى خود را تعالى بخشیم و از خدا بخواهیم گوشه‌اى از آن لذت هاى خاص اولیایش را نصیب ما هم بفرماید.
برخى از ما مرتبه توجه و ذكرمان به حدى پایین است كه مثلاً در نماز از اول اللّه اكبر تا آخر السلام علیكم و رحمة اللّه و بركاته اصلاً حواسمان نیست كه نماز مى‌خوانیم و تازه وقتى السلام علیكم را مى‌گوییم یادمان مى‌آید كه نماز مى‌خواندیم! آنهایى كه كمى بهترند از اول تا آخر نماز توجهشان به الفاظ است، به خصوص كسانى كه دقت در قرائت و مسایل تجوید و این امور دارند. كمى بالاتر آنهایى هستند كه افزون بر لفظ به معانى الفاظ هم توجه دارند. بالاتر از آن، كسانى هستند كه ابتدا معنا را در قلبشان حاضر مى‌كنند و بعد لفظ را مى‌گویند. به هر حال اینها نمونه هاى مراتب مختلف ذكر است كه انسان باید با تمرین، خود را در این مراتب بالا بكشد. ذكر لفظى اولین مرتبه ذكر است. ما باید ضمن اهتمام به ذكر لفظى این حالت را در خود ایجاد كنیم و خود را عادت دهیم كه با هر چیزى كه مواجه مى‌شویم فوراً از آن جهتى كه با خدا ارتباط دارد به آن توجه و درباره‌اش تأمل كنیم؛ مثلاً اگر هواى تمیز و لطیفى استنشاق مى‌كنیم و احساس نشاط و لذت به ما دست مى‌دهد، فوراً به قدرت خدا در خلق این هواى لطیف توجه كنیم و خدا را سپاس گوییم كه این نعمت را به ما ارزانى داشته است. به این صورت است كه مى‌توانیم به تدریج مرتبه توجه خود را بیشتر و شدیدتر كنیم و ان شاء اللّه به جایى برسیم كه همواره به یاد خدا باشیم و لحظه‌اى از یاد خدا غفلت نورزیم.
( صفحه 119)