آیه
یَآ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوباً وَ قَبَآئِلَ لِتَعَارَفُواْ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ
ترجمه
ای مردم! ما شما را از مرد و زن آفریدیم و شما را تیرهها و قبیلهها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید، همانا گرامیترین شما نزد خدا، با تقواترین شماست، همانا خدا دانای خبیر است.
نکته ها
بعضی مفسّران این آیه را مرتبط با آیات قبل دانسته و گفتهاند: چون مسخره و غیبت کردن، برخاسته از روحیّهی خودبرتربینی و تحقیر دیگران است، این آیه میفرماید: ملاک برتری و کرامت، تقواست، نه جنس و نژاد.
دراین آیه به سه اصل مهم اشاره شده است: اصل مساوات در آفرینش زن و مرد، اصل تفاوت در ویژگیهای بشری و اصل اینکه تقوا ملاک برتری است. البتّه در آیات دیگر قرآن، ملاکهایی از قبیل علم، سابقه، امانت، توانایی و هجرت نیز به چشم میخورد.
پیام ها
1- مرد یا زن بودن، یا از فلان قبیله وقوم بودن، ملاک افتخار نیست که اینها کار خداوند است. «خلقنا، جعلنا»
2- تفاوتهایی که در شکل و قیافه و نژاد انسانها دیده میشود، حکیمانه و برای شناسائی یکدیگر است، نه برای تفاخر. «لتعارفوا»
3- کرامت در نزد مردم زودگذر است، کسب کرامت در نزد خداوند مهم است. «اکرمکم عنداللّه»
4- قرآن، تمام تبعیضهای نژادی، حزبی، قومی، قبیلهای، اقلیمی، اقتصادی، فکری، فرهنگی، اجتماعی و نظامی را مردود میشمارد و ملاک فضیلت را تقوا میداند. «ان اکرمکم عنداللّه أتقاکم»
5 - برتریجویی، در فطرت انسان است و اسلام مسیر این خواستهی فطری را تقوا قرار داده است. «انّ اکرمکم عنداللّه أتقاکم»
6- ادّعای تقوا و تظاهر به آن نکنیم که خدا همه را خوب میشناسد. «علیم خبیر»