آیه
ءَأَشْفَقْتُمْ أَن تُقَدِّمُواْ بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاکُمْ صَدَقَاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُواْ وَ تَابَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ فَأَقِیمُواْ الصَّلاةَ وَ آتُواْ الزَّکَاةَ وَأَطِیعُواْ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه
آیا نگران شدید از اینکه قبل از نجوایتان صدقه دهید؟ پس اکنون که صدقه ندادید و خدا هم لطف خود را بر شما بازگرداند، نماز به پا دارید و زکات بپردازید و خدا و رسولش را اطاعت نمایید و خداوند به آنچه انجام میدهید، آگاه است.
نکته ها
«اشفاق» به معنی دلهره و دلنگرانی به خاطر از دست دادن چیزی است.**تفسیر المیزان.***
این آیه نشان میدهد که پرداخت صدقه، پیش از گفتگوی خصوصی با پیامبر، از ابتدا فرمانی آزمایشی بود تا مؤمنان صادق و عاشق، از دیگران بازشناخته شوند. نه آنکه چون خداوند دید مردم عمل نمیکنند، عقب نشینی کرد.
در این آیه، برخی اصحاب پیامبر که به خاطر ترس از بذل مال، به هر اندازه که باشد گفتگو با رسول اللّهصلی الله علیه وآله را ترک کردند، مورد عتاب الهی قرار گرفتهاند.
پیام ها
1- با آنکه نجوا با پیامبر، امری واجب یا مستحب نبود، ولی چون بخل ورزیدند، مورد توبیخ قرار گرفتند. «ءاشفقتم»
2- همه اصحاب پیامبر اکرم مطیع او نبودند. «فاذ لم تفعلوا» (آنان به فرمان صریح «قدّموا بین یدی نجواکم صدقة» عمل نکردند).
3- اگر مستحبّات را انجام نمیدهید، حدّاقل در انجام واجبات کوتاهی نکنید. خداوند به کسانی که حاضر به پرداخت صدقه نشدند، میفرماید: زکات بدهید. «ءاشفقتم ان تقدموا... صدقات... اتوا الزکاة»
4- توبیخ باید همراه با راه جبران باشد. «ءاشفقتم... تاب اللّه علیکم فأقیموا الصّلاة...»
5 - از کسانی که نافرمانی میکنند مأیوس نشوید و با آنان برخورد عادلانه داشته باشید. خداوند از کسانی اطاعت میخواهد که در مورد فرمانی دیگر اطاعت نکردند. «لم تفعلوا... أطیعوا اللّه»
6- اهتمام به نماز و زکات، مصالح فوت شده را جبران کنید. «لم تفعلوا... فاقیموا الصّلاة و آتواالزکاة»
7- دین، یک رابطه فردی و شخصی با خدا نیست، رسیدگی به فقرا و اطاعت از فرمانهای حکومتی پیامبر نیز از احکام دینی است. «فاقیموا الصّلاة و آتوا الزکاة و اطیعوا اللّه و رسوله»
8 - در چگونگی عمل خود دقّت کنیم که خداوند به همه اعمال آگاه است. «واللّه خبیر بما تعملون»