آیه
یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُواْ أَعْمَالَکُمْ
ترجمه
ای کسانی که ایمان آوردهاید! خدا را اطاعت کنید و از رسول (نیز) پیروی نمایید و کارهایتان را باطل نسازید.
نکته ها
در آیات و روایات، برخی اعمال و گفتارها سبب بطلان اعمال معرّفی شدهاند، از جمله:
1. منّت گذاشتن و آزار دادن نیازمندان، که پاداش انفاق را محو میکند. «لاتبطلوا صدقاتکم بالمنّ و الاذی»** بقره، 264.***
2. بیادبی نسبت به رهبران الهی، «لاترفعوا اصواتکم فوق صوت النبی أن تحبط اعمالکم»**حجرات، 2.*** صدای خود را بر صدای پیامبر برتر قرار ندهید تا کارهایتان تباه نشود.
3. عُجب و حسد. «الهی عبّدنی لک و لاتفسد عبادتی بالعجب»**دعای مکارم الاخلاق.*** چنانکه امام صادقعلیه السلام فرمودند: «انّ الحسد یأکل الایمان کما تأکل النّار الحطب»**کافی، ج2، ص 306.*** حسد نیکیها را نابود میکند همان گونه که آتش هیزم را میسوزاند.
4. شرک به خدا. «لئن أشرکت لیحبطنّ عملک»** زمر، 65.*** اگر شرک ورزی قطعاً عمل تو را تباه میکند.
5. ریا که گونهای از شرک است. «الّذین ینفقون أموالهم رئاء النّاس...»**نساء، 38.***
در حدیث میخوانیم که رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: هرکس یک «سبحان اللّه» بگوید، درختی در بهشت برای او کاشته میشود. شخصی گفت: پس ما (که همواره به این ذکر مشغولیم) درختان بسیار زیادی در آنجا داریم!. حضرت آیه فوق را تلاوت کرده و فرمودند: مواظب باشید آتشی پس از آن نفرستید تا آنها را بسوزاند.**تفسیر نورالثقلین.***
در مورد معنای عبارتِ «لاتبطلوا أعمالکم» با توجّه به صدر آیه، سه وجه میتوان ذکر کرد:
الف) ایمان خود را حفظ کنید و مشرک نشوید که اعمالتان باطل میشود. زیرا شرک اعمال را تباه میکند. «لئن أشرکت لیحبطنّ عملک»**زمر، 65.***
ب) با ترک اطاعت از رسول خدا، اعمالتان را تباه نسازید.
ج) با منّت گذاشتن به پیامبر، اعمال خود را تباه نکنید. چنانکه خداوند میفرماید: «یمنّون علیک أن اسلموا قل لا تمنّوا علیّ اسلامکم»** حجرات،17***
پیام ها
1- گرچه مخاطب قرآن، مؤمنان هستند، امّا ذکر این عنوان در آغاز برخی آیات، بیانگر شخصیّت دادن و تکریم آنان است. «یا أیها الّذین آمنوا أطیعوا اللّه...»
2- اولویّتها و سلسله مراتب را مراعات کنیم. در اینجا نام خداوند قبل از پیامبر آمده است. «أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول»
3- لازمهی ایمان، تسلیم بودن و اطاعت از فرامین خدا و رسول است. «یا أیّها الّذین آمنوا أطیعوا اللّه و أطیعوا الرسول»
4- دستورات دین، دو نوع است: دستورات ثابت که از طرف خداوند است. «أطیعوا اللّه» و دستورات متغیّر که به مقتضای ضرورتها و نیازها از طرف حاکم اسلامی صادر میشود. «أطیعوا الرّسول»
5 - پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله معصوم است. فرمان اطاعت از پیامبر بدون هیچ قید و شرطی، نشانه عصمت او و واجب الاتباع بودن اوست. «أطیعوا الرسول»
6- مؤمنان، به ایمان خود مغرور نشوند که اعمالشان در معرض خطر است. «الّذین آمنوا... لاتبطلوا أعمالکم»