آیه
أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلاَمُهُم بِهَذَآ أَمْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ
أَمْ یَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَل لَّا یُؤْمِنُونَ
فَلْیَأْتُواْ بِحَدِیثٍ مِّثْلِهِ إِن کَانُواْ صَادِقِینَ
ترجمه
آیا عقلهایشان آنان را دستور میدهد به این (که به پیامبر تهمت بزنند؟)بلکه آنان خود قومی طغیانگرند؟
آیا میگویند: پیامبر، (قرآن را خود ساخته و) به خدا نسبت داده است؟(چنین نیست)، بلکه آنان (به سبب طغیان و حسد) ایمان نمیآورند.
پس اگر راستگویند، سخنی مانند قرآن بیاورند.
نکته ها
در این آیات و آیات پس از آن، خداوند چهارده سؤال توبیخی از مخالفان پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله میکند و تمام راههایی را که ممکن است به گونهای بهانه تسلیم نشدن کفّار شود، میبندد. شاید در هیچ جای قرآن اینگونه مخالفان به باد انتقاد گرفته نشده و بهانههای آنان مطرح نشده باشد.
«أحلام» جمع «حِلم» به معنای عقل است. از آنجا که بزرگان قریش خود را صاحبان عقل و فکر میدانستند، قرآن در این آیه میفرماید: آیا عقل آنان چنین حکم میکند که قرآن را سحر و جادو بدانند، خیر بلکه آنان در برابر حق سرکشی میکنند؟
«تقوُّل»، سخنی را از پیش خود بافتن و به کسی نسبت دادن است.
«حدیث» به معنای «جدید» است. از آنجا که مضامین قرآن تازگی دارد، از آن به «حدیث» یاد شده است.
خداوند، بارها کفّار را دعوت به مبارزه نموده است: گاهی از آنان درخواست آوردن کتابی مثل قرآن کرده، «فأتوا بکتاب من عنداللّه»** قصص، 49.*** گاهی تخفیف داده وبه آوردن ده سوره اکتفا نموده، «فأتوا بعشر سور مثله»**هود، 13.*** وگاهی به آوردن یک سوره، «فأتوا بسورة من مثله»** بقره، 23.*** و در آیه 34 حتّی به آوردن مطالبی مثل قرآن اکتفا کرده است. «فلیأتوا بحدیث مثله»
پیام ها
1- تهمت ساحر، کاهن، شاعر و مجنون به پیامبر، از روی تعقّل و تفکّر در آیات قرآن نبوده است. «ام تامرهم احلامهم»
2- ریشهی کفر و شرک، طغیان و سرکشی در برابر حق است، نه عقل و اندیشه. «ام هم قوم طاغون»
3- هر کس که سخن او منطقی نباشد و بر آن اصرار ورزد، طغیانگر است. «ام تامرهم احلامهم بهذا ام هم قوم طاغون»
4- مشرکان، با تهمت و افترا، کفر خود را توجیه میکردند. «یقولون تقوّله بل لایؤمنون»
5 - انسان یا باید بر اساس عقل عمل کند یا بر اساس وحی، و کفّار خود را از هر دو محروم کردهاند. «ام تامرهم احلامهم... بل لا یؤمنون»
6- در طوفان تهمتها، دست از منطق و استدلال بر ندارید و مخالفان را به آوردن سخنی همچون قرآن دعوت کنید. «فلیأتوا بحدیث مثله...»
7- قرآن محکمترین استدلال را دارد؛ اگر پیامبر به تنهایی قرآن را بافته و به خدا نسبت داده است، «تقوّله» شما دسته جمعی یک سخن مثل آن بیاورید. «فلیأتوا بحدیث مثله»
8 - مبارزهطلبی در میدان فرهنگی نیز لازم است. «فلیأتوا بحدیث مثله»