آیه
لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّکِینَةَ عَلَیْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحاً قَرِیباً
وَمَغَانِمَ کَثِیرَةً یَأْخُذُونَهَا وَکَانَ اللَّهُ عَزِیزاً حَکِیماً
ترجمه
همانا خداوند از مؤمنان راضی شد، آنگاه که (در حدیبیّه) زیر آن درخت با تو بیعت کردند، پس خداوند آنچه را در دلهایشان (از ایمان و صداقت) بود، دانست، بنابراین آرامش را بر آنان نازل کرد و پیروزی نزدیکی را پاداش آنان قرار داد.
و غنایم بسیاری که به چنگ خواهند آورد، و خداوند عزیز و حکیم است.
نکته ها
رسم چنین بوده که پس از آنکه قرارداد و معاملهای صورت میگرفت، دو طرف قرارداد و معامله با یکدیگر دست میدادند که به آن بیعت میگفتند، امّا پس از آن به هر نوع توافق و تعهّد و پذیرش پیمانی که با دست دادن اعلان موافقت میشود، بیعت گفته شده است.
بیعت، یک تعهد شرعی است که وفای به آن لازم و شکستن آن حرام است و عقاب دارد.
بیعت مردم با پیامبر و امام، منافاتی با تعیین و نصب آنان از سوی خدا ندارد. زیرا خداوند، پیامبر یا امام را تعیین میکند و مردم برای اعلام اطاعت خود، با او بیعت میکنند.
مراد از «الشجرة» درختی است در منطقه حدیبیّه که مردم پای آن درخت با پیامبر بیعت کردند و این بیعت، به دلیل اعلام رضایت خداوند از بیعت کنندگان «رضی اللّه»، «بیعت رضوان» نام گرفت.
پیام ها
1- ایمانی مورد رضایت خداوند است که همراه با وفاداری نسبت به پیامبرش باشد. «لله رضی اللّه عن المؤمنین اذ یبایعونک»
2- دین از سیاست جدا نیست. رضایت خداوند از مؤمنانی است که در مسائل اجتماعی و سیاسی با پیامبرشان بیعت نمایند. «رضی اللّه... اذ یبایعونک»
3- برای ثبت حوادث مهم، نام بردن از نشانه لازم است. «یبایعونک تحت الشّجرة»
4- الطاف الهی، مخصوص کسانی است که برخوردهایشان از سر اخلاص و صداقت باشد. «فعلم ما فی قلوبهم... فانزل السّکینة علیهم»
5 - آرامش، هدیهای الهی است که از طرف خدا، تنها بر مؤمنان نازل میشود. «فانزل السّکینة»
6- نیّت خالص و صادقانه، منافاتی با کامیابیهای مادّی ندارد. «فعلم ما فی قلوبهم... و مغانم کثیرة»
7- وفاداری نسبت به فرستاده الهی، رمز دریافت الطاف دنیوی و اخروی است. «رضی اللّه... أنزل السّکینة... و مغانم کثیرة»
8 - نعمتهای معنوی، بالاتر از نعمتهای مادّی است. ابتدا فرمود: «رضی اللّه - انزل السّکینة» و سپس فرمود: «و مغانم کثیرة»
9- یک حرکت خالصانه از انسان، الطاف متعدّد الهی را در پی دارد. «یبایعونک - فانزل السّکینة... و أثابهم... و مغانم»
10- آرامش، مقدّمه پیروزی است. «فانزل السّکینة... و أثابهم فتحاً»
11- پیروزیها را از لطف خداوند بدانیم. «اثابهم فتحاً» چنانکه در آیه اول این سوره خواندیم: «انّا فتحنا لک»
12- اگر جهت رضای خداوند تلاش کنیم و با وفاداری به پیامبرش خود را مستعد و لایق سازیم، وعدههای خداوند حکیمانه و بر اعطای وعدهها، قادر است. «کان اللّه عزیزا حکیما»