آیه
یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لَا تَتَوَلَّوْاْ قَوْماً غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ قَدْ یَئِسُواْ مِنَ الْآخِرَةِ کَمَا یَئِسَ الْکُفَّارُ مِنْ أَصْحَابِ الْقُبُورِ
ترجمه
ای کسانی که ایمان آوردهاید! گروهی را که خداوند بر آنان غضب کرده به سرپرستی(یا دوستی و یاری) نگیرید، آنان از آخرت مأیوسند همان گونه که کفّار از (بازگشت) اهل قبور مأیوسند.
نکته ها
«تولّی» گاهی به معنای دوستی و گاهی به معنای قبول ولایت و سرپرستی است و هر دو معنی در این آیه نهی شده است.
مراد از غضب شدگان در این آیه، یهود هستند و مراد از کفّار، مشرکان مکه، یهودیان از ثواب آخرت مأیوسند و مشرکانِ منکر قیامت، از مردگان خود.**تفسیر المیزان.***
اولین آیه این سوره در بارهی برائت از دشمنان خدا و مسلمانان بود و آخرین آیه نیز در همین باره است. این تنها سورهای است که آیه اوّل و آخر آن با «یا أیّها الّذین آمنوا» آغاز شده است.
غضب شدگان در قرآن
در قرآن افراد و گروههایی مورد غضب الهی قرار گرفتهاند، از جمله:
درباره یهود میفرماید: «و باؤا بغضب»**آلعمران، 112.*** آنان به قهر و غضب الهی گرفتار شدند.
درباره قاتلان و منافقان میفرماید: «غضب اللّه علیهم»**فتح، 6.*** خداوند بر آنان غضب کرد.
درباره عالمان بیعمل میفرماید: «کبر مقتاً عند اللّه»**غافر، 35.*** نزد خداوند غضب بزرگی برای کسانی است که به گفتهها و وعدههای خود عمل نمیکنند.
افرادی نظیر قارون، فرعون، ابولهب و بلعم باعورا نیز در قرآن مورد غضب قرار گرفتهاند.
یأس از آخرت، یعنی یأس از قدرت، حکمت و عدالت خدا. کسی که آخرت را قبول ندارد، به بنبست میرسد. او دلیلی برای بودن و ماندن ندارد. زیرا پیش خود میگوید: اگر بعد از مدّتها رنج و تلاش باید با مُردن نابود شویم، از همین امروز خود را نابود کنیم، بهتر است.
اگر همه به سوی نابودی میرویم، تعلیم و تربیت و خدمت معنا ندارد. اگر این ساختمان قرار است منفجر شود، ساخت و حفاظت و تعمیر و تزیین آن معنا ندارد.
اگر فدا و فنا میشویم، چرا از کامیابیها و هوسها صرف نظر کنیم؟
ما که مورد سؤال قرار نمیگیریم، پس تا زندهایم مردم را فدای هوسهای خودمان کنیم.
پیام ها
1- دوست خدا، با کسانی که مورد غضب او هستند، رابطه دوستی ندارد. «یا أیّها الّذین آمنوا لاتتولّوا»
2- گرچه اهل کتاب به قیامت اعتقاد دارند، امّا چون به ثواب آخرت امیدی ندارند، مغضوب خدا هستند، وضعیّت آنها در قیامت، با کافرانِ منکر معاد تفاوتی ندارد. «یئسوا من الآخرة کما یئس الکفّار»