آیه
فَلَا تَهِنُواْ وَتَدْعُواْ إِلَی السَّلْمِ وَأَنتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَکُمْ وَلَن یَتِرَکُمْ أَعْمَالَکُمْ
ترجمه
پس سستی نورزید، تا به سازش دعوت کنید، با اینکه شما برترید و خداوند با شماست و هرگز چیزی از (پاداش) اعمالتان را کم نمیکند.
نکته ها
جمله «یَتِرَکم» از «وتر» به معنای نقصان و کاهش است.
سؤال: قرآن در یک جا میفرماید: «و ان جنحوا للسلم فاجنح لها»**انفال، 61.*** اگر دشمن آغوش خود را برای صلح باز کرد، شما نیز بال خود را بگشایید و پیشنهاد صلح را بپذیرید، امّا این آیه از صلح انتقاد کرده و میفرماید: «فلاتَهنوا و تَدعوا الی السّلم» پس تکلیف چیست و باید به کدام آیه عمل کرد؟
پاسخ: هر آیه نظر به یک جنبهای دارد، سازش بر اساس ترس و سستی و رعب زدگی ناپسند است، زیرا آرزو و علاقه دشمنان همین است، «ودّوا لو تدهن فیُدهنون»**قلم، 9.*** امّا مدارا که از موضع قدرت و ترحم بر ضعیف است، پسندیده میباشد. چنانکه آهسته رفتن گاهی بر اساس ضعف جسمی است وگاهی برای همراهی با کودکان و سالمندان که توان تند رفتن ندارند. اسلام میفرماید: شما از نظر روحیه، قدرت و امکانات باید در مرحله عالی باشید و در آن حال اگر دشمن تقاضای صلح کرد بپذیرید.
مراد از معیّت و همراهی خداوند با مؤمنان «و اللّه معکم»، معیّت عمومی خداوند، که فرموده است: «هو معکم این ما کنتم»**حدید، 4.*** نیست، بلکه معیّت خاص است که در اینجا به معنای عزّت و نصرت و هدایت ویژه الهی نسبت به مجاهدان راه اوست.**تفسیر فرقان.*** چنانکه در آیات دیگر نیز به این همراهی خاص اشاره شده است: «انّ اللّه لمع المحسنین»**عنکبوت، 69.***
هنگامی که خداوند متعال خطاب به مؤمنان فرمود: «و انتم الاعلون» امکان داشت که برخی مؤمنان با دیدن کمی نفرات خودی و کثرت نفرات و تجهیزات و قدرت دشمن دچار تردید و دودلی شوند، لذا خداوند بلافاصله فرمود: «واللّه معکم».**تفسیر کبیرفخررازی.***
پیام ها
1- مؤمن، نباید به خود سستی راه دهد. «یا أیّها الّذین آمنوا... فلاتهنوا»
2- صلابت و استحکام جبهه داخلی، شرط اساسی پیروزی است. «فلاتهنوا...»
3- پیشنهاد صلح و سازش، از جانب جبهه ایمان مطرح نمیگردد. «فلاتهنوا و تدعوا الی السلم» (ولی اگر دشمنان پیشنهاد دادند و به مصلحت بود پذیرفته میشود. «و ان جنحوا للسلم فاجنح لها»)
4- به مسلمانان روحیه بدهید و ارزش آنان را به خودشان تذکّر دهید. «و أنتم الاعلون واللّه معکم»
5 - امدادهای الهی همواره با مؤمنان مجاهد است. «واللّه معکم»
6- خداوند، پاداش مجاهدان را تضمین نموده است. «و لن یترکم أعمالکم»