آیه
وَالطُّورِ
وَکِتَابٍ مَّسْطُورٍ
فِی رَقٍّ مَّنشُورٍ
وَالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ
وَالسَّقْفِ الْمَرْفُوعِ
وَالْبَحْرِ الْمَسْجُورِ
إِنَّ عَذَابَ رَبِّکَ لَوَاقِعٌ
مَّا لَهُ مِن دَافِعٍ
ترجمه
به (کوه) طور سوگند.
به کتابی نوشته شده در صفحهای گشوده سوگند.
به آن خانهی آباد (خانه خدا) سوگند.
به سقف برافراشته (آسمان) سوگند.
به دریای شعلهور سوگند.
که عذاب پروردگارت قطعاً واقع شدنی است.
و برای آن هیچ مانعی نیست.
نکته ها
«طور» در لغت به معنای کوه است، ولی ظاهراً مراد از آن در اینجا، کوهی در منطقه سینا میباشد که میقات خدا با حضرت موسی بود. کوه طور مکانی مقدّس است و در قرآن چنین توصیف شده است: «الطور الایمن»**مریم،52 .***، «بالواد المقدّس»**طه، 12.*** و «فی البقعة المبارکة»**قصص، 30.***
مراد از «کتاب مسطور»، کتب آسمانی همچون تورات و قرآن است که در صفحات نازک پوست نگاشته میشده و البتّه باز و گشوده بوده است، نه پیچیده و بسته. «فی رقّ منشور»
«رَقّ» از «رقّت» به معنای پوستی است که برای نوشتن آماده شده و لطیف و نازک است. «منشور» به معنای مبسوط و «مسجور» به معنای برافروخته و شعلهور است و به معنای آکنده و مالامال نیز آمده است.
مقصود از «بیت المعمور» خانه خداست که همواره به واسطه حضور زائران و حاجیان، معمور و آباد بوده است و در قرآن ده بار از کعبه به عنوان «بیت» یاد شده است، مانند: «البیت العتیق»**حج، 29.***البتّه در روایات آمده است که در آسمانها نیز محلّی در مقابل کعبه قرار دارد که فرشتگان به دور آن طواف میکنند و آن نیز «بیت المعمور» نام دارد.**تفسیر نورالثقلین.***
مقصود از «البحر المسجور»، دریای شعلهور و جوشان و خروشان، یا دریاهایی است که در آستانه قیامت برافروخته میشوند، چنانکه در آیهی 6 سوره تکویر میخوانیم: «و اذا البحار سُجّرت» و یا مراد موادّ مذابّ و جوشان قعر زمین است که همچون دریایی از آتش هرچندگاه یکبار از دهانه آتشفشانها فوران میکند.
در آیهی آخر سوره قبل (ذاریات) خواندیم: «یومهم الّذی یوعدون» که سخن از وعدهی قیامت بود و این سوره بعد از پنج سوگند میفرماید: آن وعده قطعاً واقع خواهد شد. «انّ عذاب ربّک لواقع»
آن سنگ جمادی که وحی بر روی آن نازل شود (کوه طور)، مقدّس و قابل سوگند است، چگونه انسانی که قلبش مرکز وحی است، با گذشت زمان قداستش تمام میشود و چگونه وهّابیون کج فکر میگویند: پیامبرصلی الله علیه وآله که از دنیا رفت با سایر موجودات تفاوتی ندارد
سوگند یاد کردن به کتاب و نوشته، آن هم در زمان جاهلیّت، نشانهی پیشرفته بودن مکتب است، «و کتاب مسطور». در سوره قلم نیز، قرآن به قلم و کتاب و سطرهای آن سوگند یاد میکند. «ن و القلم و ما یسطرون»
پیام ها
1- زنده نگهداشتن نام و یاد و حفظ مکانهای مقدّس ادیان آسمانی لازم است. «و الطور»
2- با سوگند به کوه طور (محل وحی به موسی)، قلب اهل کتاب را به سوی خود جذب کنید. «و الطّور»
3- خداوند برای به باور رساندن انسان، به نظام تشریع و تکوین (کوه و کتاب و کعبه و آسمان و دریا) سوگند یاد میکند. «والطّور و کتاب مسطور... و السقف المرفوع»
4- وحی آسمان باید بر بهترین و لطیفترین کاغذ و پوست، نگاشته و عرضه شود. «کتاب مسطور فی رقّ منشور»
5 - کتاب مقدّس، باید همواره گشوده و مورد استفاده باشد. «کتاب... منشور»
6- علم مفید و مبارک، آن است که منتشر شود و گسترش یابد. «منشور»
7- قرآن، هم به قداست کتب آسمانی نظر دارد و لذا به آن سوگند یاد میکند، هم به نظم در نگارش و شیوه ارائه و گسترش آنها. «و کتاب مسطور فی رقّ منشور»
8 - آبادانی خانه به زرق و برق آن نیست، به آمد و رفت و قداست و برکت آن است. «البیت المعمور» (خانه خدا سادهترین خانههاست، امّا مبارکترین بناهاست.)
9- با مطالعه طبیعت، به قدرت خداوند بر ایجاد قیامت پی ببریم. «والسقف المرفوع و البحر المسجور»
10- قرآن کریم، توجّه انسان را از دیدنیها، به نادیدنیها سوق میدهد. «و البحر المسجور»
11- قهر و تنبیه، از شئون ربوبیت است. «عذاب ربّک»
12- هر چه ناباوری منکران بیشتر باشد، باید باور مؤمنان به قیامت قویتر گردد. «انّ عذاب ربّک لواقع»
13- نزول کتب آسمانی «و کتاب مسطور» و ظهور جلوههای قدرت الهی در هستی «و السّقف المرفوع» باید مایهی تعقّل و ایمان گردد و گرنه بیتوجّهی به آنها عامل عذاب خواهد شد. «انّ عذاب ربّک لواقع»
14- گرفتاران عذاب الهی از هیچ طریقی نمیتوانند عذاب را از خود دور کنند. «ماله من دافع»
توضیحات
سیمای سوره طور
این سوره در مکّه نازل شده و دارای چهل و نه آیه است.
نامگذاری این سوره به «طور»، به مناسبت نخستین آیه آن است.
کلمه «طور» ده بار در قرآن آمده و مقصود از آن، کوه طور، میقات حضرت موسیعلیه السلام و محل نزول تورات میباشد.
همانند دیگر سورههای مکّی، بیشتر مطالب این سوره درباره وقوع قیامت، پاداش پاکان و کیفر کافران است، در ضمن به توحید، دفاع از پیامبر و صبر و استقامت نیز اشاراتی دارد.