آیه
فَلَوْلَا إذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ
وَأَنتُمْ حِینَئِذٍ تَنظُرُونَ
وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنکُمْ وَلَکِن لَّا تُبْصِرُونَ
فَلَوْلَا إِن کُنتُمْ غَیْرَ مَدِینِینَ
تَرْجِعُونَهَآ إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ
ترجمه
پس چرا آنگاه که جان به گلوگاه رسد.
و شما در آن هنگام نظاره میکنید.
و ما از شما به آن (محتضر) نزدیکتریم، ولی نمیبینید.
و ما از شما به آن (محتضر) نزدیکتریم، ولی نمیبینید.
پس اگر شما (در برابر اعمالتان) مجازات شدنی نیستید، چرا آن جان را (در حال احتضار به بدن خود) بر نمیگردانید اگر راست میگویید؟
نکته ها
اگر منکران معاد در قدرت خداوند برای مبعوث کردن مردگان شک دارند، آیا قدرت او را در گرفتن جان انسانها، انکار میکنند؟ صحنه جان دادن محتضر را میبینند که احدی هیچ کاری نمیتواند بکند، عجز خود و قدرت نمایی او را در حال احتضار دیدهاند، همان قدرت که میتواند جان را بگیرد، میتواند جان را باز گرداند. اگر مرگ به اراده و تقدیر الهی نبود و اتّفاقی بود، چارهجویی و جلوگیری از آن امکان داشت.
برای منکران باید استدلال آورد، چنانکه در آیات متعدّد این سوره خداوند بارها استدلال آورده است. «أفرأیتم ما تمنون»، «أفرأیتم ما تحرثون»، «أفرأیتم النار الّتی تورون»، البتّه گاهی هم باید با نشان دادن صحنه عجزشان آنان را تحقیر کرد، چنانکه در این آیات خداوند خطاب به آنان میفرماید: همه شما قدرت دور کردن مرگ و زنده نگه داشتن عزیزتان را در لحظه احتضار ندارید.
خداوند، به همه بندگان، خوب یا بد، نزدیک است. «نحن اقرب الیه» آنچه مهم و ارزشمند است اینکه ما با ایمان و عمل صالح به خدا نزدیک شویم.
«مَدین» از «دین» به معنای جزاست و لذا «یوم الدین» یکی از نامهای قیامت است: «مالک یوم الدین»
نگاه، غیر از دیدن است، چه بسا انسان به چیزی نگاه میکند، اما آن را نمیبیند و در فکر چیز دیگری است. «تنظرون... لکن لا تبصرون»
پیام ها
1- لحظهی احتضار و مرگ، برای همه حتمی است. «اذا بلغت الحلقوم» (کلمه «اذا» در موارد حتمی الوقوع بکار میرود)
2- خروج روح از بدن، از مجرای تنفسی و حلقوم است. «بلغت الحلقوم»
3- خداوند برای برطرف کردن تردید معاد، هم قدرت خود را در حیات مطرح میکند و هم در حال مرگ و به این طریق اتمام حجّت میکند. «بلغت الحلقوم»
4- خداوند، از نزدیکترین افراد به انسان، نزدیکتر است. نزدیکی دیگران جسمی است و نزدیکی او ناشی از احاطه کامل به مخلوق است. «نحن اقرب الیه منکم»
5 - معاد و کیفر و پاداش اخروی قطعی است. «ان کنتم غیر مدینین» (بکارگیری فعل ماضی برای بیان آینده، نشانه حتمی و قطعی بودن آن است)