بخش دیگری از مسائل اخلاقی، برمحور عکس العمل انسان، در برابر رفتارهای غیر اخلاقیِ دیگران است. رفتارهای غیر اخلاقی و کارهای ضد ارزشی، که از افراد سر می زند، با توجه به گستردگیِ مفهوم اخلاق و قلمرو رفتارهای اخلاقی، به انواع مختلفی قابل تقسیمند:
از یک نظر، می توانیم رفتارهای غیر اخلاقی را در سه بخش تقسیم کنیم که با سه بخش اخلاق الهی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی مناسب خواهند بود.
در بخش نخست، منظور از رفتار غیر اخلاقی، کاری است که خلاف وظیفه شخص در برابر خدای متعال باشد؛ مثل آن که نماز نمی خواند، یا روزه نمی گیرد، یا حج واجبش را به جا نمی آورد و یا در دیگر وظایفی که در رابطه با خدا دارد کوتاهی می کند.
در بخش دوم، منظور از رفتارهای غیر اخلاقی، رفتارهایی است که به خود شخص مربوط می شوند و زیانی برای خود وی در بر دارند، گو این که همین ها نیز در نهایت، با خدا ارتباط پیدا می کنند که در این صورت، از نظر بخش اول نیز غیر اخلاقی خواهند بود؛ ولی در این بخش، حیثیت غیر اخلاقی بودن و زیان شخصی مورد نظر است؛ مثل زیان کم خوردن، یا پرخوری و انزواطلبی.
در بخش سوم، منظور از رفتار غیر اخلاقی، کاری است که برای دیگران، زیان بخش باشد و سبب ضایع شدن حقی از حقوق دیگران شود؛ مثل توهین یا تجاوز به مال، جان و ناموس دیگران.
بخش سوم، خود به دو دسته کوچک تر تقسیم می شود:
دسته اول، کارهایی هستند که تجاوز به حق یک فرد یا یک گروه از اعضای جامعه باشند؛ مانند غصب مال دیگران.
دسته دوم، کارهایی هستند که تجاوز به حق جامعه، به طور کلی و به عنوان یک واحد
﴿ صفحه 378﴾
یک کشور، یک دولت و یک ملت شمرده می شوند؛ مانند توطئه علیه نظام جامعه، با هدف از بین بردن اسلام و نظام اسلامی.
بار دیگر، همه بخش ها و اقسام کارهای غیر اخلاقیِ نامبرده را می توان در دو ردیف جداگانه قرار داد و به دو قسمت تقسیم کرد:
قسمت اول، هر یک از کارهای غیر اخلاقیِ مذکور است که به شکل مخفیانه و سرّی انجام پذیرد؛ آن چنان که دیگران از انجام آن کار غیر اخلاقی، آگاه نشوند. منظور از این بحث آن است که بدانیم اگر کسی به طور اتفاقی از چنین کار غیر اخلاقیِ مخفیانه ای آگاهی یافت، وظیفه اش چیست؟
قسمت دوم، هر یک از کارهای غیر اخلاقیِ مذکور است که به طور علنی و آشکارا انجام گیرد.
بنابراین، کارهای غیر اخلاقی، انواع مختلفی دارند و اکنون بر ما است که به ترتیب، درباره اقسام و بخش های مهم از آن چه تا این جا نام برده ایم، مطالبی را که لازم می دانیم، بیان کنیم.