آیه های دیگری نیز در قرآن هست که ضمن تأکید بر بزرگیِ حق والدین و لزوم جبران آن، زحمت های طاقت فرسا و جبران ناپذیر مادر را گوشزد می کند.از جمله، در سوره لقمان آمده است:
(وَ وَصَّیْنَا الاِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ اُمُّهُ وَهْناً عَلی وَهْن وَ فِصالُهُ فی عامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لی وَ لِوالِدَیْکَ إِلیَّ الْمَصِیرُ)**لقمان/ 14.***.
انسان را درباره پدر و مادرش توصیه نمودیم، (به ویژه) که مادرش با ضعف و زحمت طاقت فرسا او را در رحم خود پروراند و در دو سال او را شیر داد، که مرا و پدر و مادرتان را شکر و سپاس گزارید که حرکت شما به سوی من است.
در این آیه، بر حق مادر تأکید بسیار شده است؛ چنان که در روایات نیز حق مادر، بیش از حق پدر تعیین گردیده است. نخست در مورد والدین، هر دو سفارش می کند؛ اما جمله های بعد، همگی یادآوریِ حق مادر و زحمت هایی است که در دوران بارداری، شیردهی و پرورش فرزند می کشد و هدف، بیان حکمت این است که چرا این همه درباره والدین و به ویژه، مادر توصیه به احسان و نیکی می کند.
سپس جمله (أَنِ اشْکُرْلی وَ لِوالِدَیْکَ) آمده، که از تعبیرات عجیب قرآن است و در هیچ جای قرآن، همانندی برای آن سراغ نداریم. خداوند سفارش می کند که اول، شکر مرا به
﴿ صفحه 56﴾
جای آورید و سپس بلافاصله، سفارش به شکر و سپاس از والدین می کند. جالب این است که در این جمله، شکر والدین را حتی از شکر خدا جدا نمی کند، بلکه امر به شکر خدا و شکر والدین را با یک فعل، ذکر کرده است که این نیز بیش از پیش، اهمیت حق والدین را نشان می دهد.
در انتهای این آیه نیز با اندک تفاوتی، همان استثنای آیه قبل را ذکر می کند که اگر سعی کردند تا به خدا شرکورزی، در این امر از آنان اطاعت نکن:
(وَ إِنْ جاهَداکَ عَلی أَنْ تُشْرِکَ بِی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَصاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفَاً وَاتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ ثُمَّ اِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ)**لقمان/ 15.***.
پدر و مادری که انسان را به شرک دعوت می کنند و نه این که پیشنهاد شرک کنند، بلکه در این خواسته خود اصرار میورزند، طبیعی است که در شرک خود پابرجا هستند. با این همه، باز هم احسان به آنان را توصیه می کند و تنها فرمان می دهد که در دعوت به شرک از آنان اطاعت نکن؛ اما باز هم بلافاصله، سفارش می کند که در دنیا با آنان به نیکی رفتار کن. در آیه ای دیگر آمده است:
(وَوَصَّیْنَا الاِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ اُمُّهُ کُرْهَاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهَاً وَحَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً...»**احقاف/ 15.***.
انسان را درباره پدر و مادرش به احسان توصیه نمودیم، مادرش به سختی، او را (در خود) حمل کرد و با سختی و مشقت، او را (از شکم) بر زمین نهاد و مدت حمل تا از شیر گرفتن او، سی ماه می شود.
در این آیه نیز چون آیه قبل، سختی ها و رنج های مادر به هنگام حاملگی و وضع حمل را یادآوری می کند تا حق او را که با توجه به این مشقت ها، از حق پدر بالاتر و بیش تر است، به فرزند گوشزد کند تا هیچ گاه او را و حق او را از یاد نبرد.