در قرآن کریم، در این باره عناوین مختلفی، مانند زکات، انفاق، صدقه و اطعام و نیز عناوینی که نقطه مقابل آن ها حساب می شوند، به چشم می خورد که بعضی از آن ها منحصر به موارد احسان است و مفهوم بعضی از آن ها اعم است و جزء زیر مجموعه عدالت نیز قرار می گیرد.
مثلا ماده «انفاق» به معنای خرج کردن و هزینه کردن است و این عنوان، شامل نفقه هایی مانند نفقه همسر و فرزندان و حتی مالی که انسان در مصارف شخصیِ خود هزینه می کند، نیز می شود؛ ولی «انفاق فی سبیل الله»، که مورد بحث ما است، از موارد
﴿ صفحه 302﴾
احسان خواهد بود؛ زیرا کاری است که توقع کار دیگری در ازای آن از طرف مقابل نمی رود و آن چنان که قرآن مجید در وصف آن، از قول افراد محسن و نیکوکار نقل می کند، این کار را تنها برای خدا انجام می دهند؛ چنان که در آیه شریفه آمده است:
(وَیُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَیَتیماً وَاَسیراً * اِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللّهِ لانُریدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَلاشُکُوراً)**انسان/ 8 و 9.***.
به خاطر دوستیِ خدا به مسکین و یتیم و اسیر غذا دهند و (گویند) تنها برای کسب خشنودیِ خدا شما را اطعام کنیم و از شما هیچ توقع پاداش و حتی انتظار تشکر و سپاس نداریم.
این آیه نشان می دهد که این نوع کارها، یعنی کارهایی که اساس آن ها احسان است، تنها برای رضای خدا انجام می شود و انتظار خدمت متقابل یا کاری مادی از طرف مقابل در ازای آن نمی رود. بنابراین، می توان گفت: یکی از ویژگی های بارز احسان، همین است که برای خدا باشد و در زمره عبادت ها قرار دارد، نه معاملات، برخلاف عدل که بر موارد و مصادیق معاملات هم صدق می کند. اکنون جای آن است که برخی موارد احسان را به طور گذرا بیان کنیم.