از این سه عامل، در تشکیل جامعه بزرگ، عامل غریزی، تأثیر مستقیمی ندارد. طبیعی است که هر انسان، تنها می تواند با یک و یا حداکثر چند نفر، چنین رابطه ای را برقرار کند. پس غریزه جنسی نمی تواند عامل مستقیم برای تشکیل جامعه بزرگ باشد. البته برای این عامل، از این جهت که در تشکیل خانواده نقش دارد و خانواده ها نیز هسته های اولیه جامعه هستند، می توان نقش غیرمستقیمی را در تشکیل جامعه بزرگ، قائل شد؛ اما از آن جا که در این نوشته، عوامل مستقیم در تشکیل جامعه بزرگ را بررسی می کنیم، به بررسیِ عامل طبیعی، که یک عامل غیرمستقیم و مع الواسطه است، نمی پردازیم و تنها عواطف و عوامل عقلانی جامعه را بررسی می کنیم.
﴿ صفحه 94﴾