اگر کسانی اقدام به جنگ با جامعه اسلامی و تجاوز به حقوق مسلمانان کنند، از نظر درک عمومی و ارزش هایی که همه انسان ها پذیرفته اند، حق دفاع برای مسلمان ها محفوظ و دفاع از خویش، کاری درست و توجیه پذیر خواهد بود؛ ولی مسئله این است که ما در اسلام، جهاد ابتدایی هم داریم؛ اما این بر اساس نظام ارزشی ای که امروز در جهان پذیرفته شده، قابل توجیه نیست. از این جهت، بسیاری از اندیشمندان مسلمان، در این عصر تلاش کرده اند که همه جنگ های اسلام را به شکلی، جنگ های دفاعی قلمداد کنند و سعی کرده اند وانمود کنند که همه جنگ های صدر اسلام، جنگ دفاعی بوده است تا در چارچوب اصول و معیارها و ارزش های مقبول فعلی، توجیه پذیر باشند؛ ولی حقیقت این است که این اختلاف برمی گردد به اختلاف در فلسفه ارزش ها از دیدگاه اسلام و مکاتب دیگر. البته جای این بحث، به تفصیل، در مباحث حقوقی و سیاسی است؛ ولی اجمالاً و در حدی که در این بحث تناسب داشته باشد، مطالبی را در این زمینه بیان می کنیم.
﴿ صفحه 417﴾