بخش دیگر، درباره عکس العمل شخص، در برابر رفتار غیر اخلاقیِ کسی است که هتک حرمتی از خود وی می کند یا حقی از حقوق خود او را زیر پا می گذارد و از این لحاظ می توان گفت که اهمیت بیش تری دارد؛ زیرا غیر از امر به معروف و نهی از منکر، جنبه دفاعی نیز دارد؛ مانند آن که کسی می خواهد مالی را از انسان غصب کند، یا آبرویش را بریزد، یا به ناموسش تجاوز کند و یا حقی را از او پایمال کند. سؤال این است که شخص مورد تجاوز، در برابر چنین کسی چه باید بکند و چگونه عکس العملی باید داشته باشد؟
در پاسخ می توان گفت که در این مورد، دو فرض تصور می شود:
نخست آن که شخص به فکر تجاوز هست؛ ولی هنوز مرتکب تجاوزی نشده است. در این فرض، شخص باید از خود دفاع و از تجاوز او به خویش پیشگیری کند و نگذارد حقش از بین برود.
دوم آن که شخص متجاوز، مرتکب تجاوز شده و حقی را از این شخص، زیر پا گذارده است و شخص مورد تجاوز می خواهد حق خویش از وی بازستاند، یا می خواهد قصاص کند و یا متجاوز را به هر شکل، به مجازات برساند.
در مورد دوم، می توان گفت: اجمالاً، زیربار ستم رفتن و تن به ظلم دادن، از نظر اسلام مذموم است و این به صورت یک قاعده کلی، سخن درستی است؛ ولی تطبیق این کلی بر موارد خاص، کیفیت برخورد با ظالم و تعیین رفتار و عکس العمل، به شکل دقیق، نیازمند دقت و تحقیق بیش تری خواهد بود.
﴿ صفحه 389﴾
از بیانات پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) و ائمه اطهار: استفاده می شود که دفاع از خویش مطلوب است و حتی در بعضی روایات آمده است که اگر کسی در دفاع از مال خود کشته شود، پاداش شهید دارد و در بعضی روایات دیگر وارد شده است که کشتن کسی که می خواهد به ناموس انسان تجاوز کند ـ دست کم، در صورتی که جز با کشتنش نتوان جلوی تجاوز او را گرفت ـ جایز است و این گونه احکام و روایات، کم و بیش، در فقه وجود دارد.
در مورد حقوق عِرضی و آبرویی و آن چه به شخصیت انسان مربوط می شود نیز، کم و بیش، حق دفاع کردن از خویشتن برای انسان محفوظ است و اشکالی ندارد.
در این جا پرسش هایی به ذهن می رسند که نیازمند پاسخند: