از دیگر مواردی که باید سخن حق را گفت، مورد امر به معروف و نهی از منکر است. امر به معروف و نهی از منکر، از ضروریات اسلام است و آیات فراوانی در این زمینه داریم که در این جا بعضی از آن ها را می آوریم:
(وَلْتَکُنْ مِنْکُم اُمَّةٌ یَدْعُونَ اِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ المُنْکَرِ وَ اُوْلئِکَ هُمُ المُفْلِحُونَ)**آل عمران/ 104.***.
باید جماعتی از شما باشند که دعوت به خیر کنند، امر به معروف و نهی از منکر کنند و آن ها همان رستگاران هستند.
(کُنْتُمُ خَیْرَ اُمَّة اُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ و تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ)**ال عمران/ 110.***.
شما بهترین امتی بودید که برای مردم تحقق یافتید، امر به معروف می کنید و نهی از منکر می کنید و ایمان به خدا دارید.
(یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الاْخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ المُنْکَرِ وَیُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ وَ اُوْلئِکَ مِنَ الْصّالِحِینَ)**ال عمران/ 114.***.
ایمان به خدا و روز جزا دارند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند و به سوی کارهای خوب شتاب می کنند و آنان از شایستگانند.
(وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْض یَأْمُرُونَ بِالمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَن المُنْکَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلوةَ وَیُؤْتُونَ الْزَّکاةَ وَ یُطیعُونَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ اُوْلئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللّهُ اِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ)**توبه/ 71.***.
مردان مؤمن و زنان مؤمن، بعضشان اولیای بعض دیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می کنند، نماز را به پا می دارند، زکات می دهند، خدا و رسول خدا را اطاعت می کنند و اینان را خداوند به زودی مورد لطف و رحمت خود قرار می دهد که خداوند مقتدر و دانا است.
در آیه دیگر، پس از آن که وعده مؤکّد می دهد به یاری کردن آن کس که خدا را یاری کند، برای توضیح و معرفیِ کسانی که خدا را یاری می کنند، می فرماید:
﴿ صفحه 345﴾
(اَلَّذِینَ اِنْ مَکَّنّاهُمْ فِی الاَرْضِ اَقامُوا الْصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ اَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَلِلّهِ عاقِبَةُ الْاُمُورِ)**حج/ 41.***.
کسانی که هرگاه به آنان قدرت و مکنت در زمین دهیم، نماز را به پا دارند، زکات دهند، امر به معروف و نهی از منکر کنند و سرانجام کارها برای خدا است.
خداوند در این آیات، با تعابیر ظریف و ستایش آمیز در مورد کسانی که امر به معروف و نهی از منکر می کنند (مانند: آن ها رستگارند، شما با این کارها بهترین امتید، آنان از شایستگانند، و آنان مورد لطف و عنایت و رأفت و رحمت خدا قرار خواهند گرفت) بر اهمیت این دو فریضه تأکید و مردم را به انجام و توجه به آن ها ترغیب می کند. حتی با تعابیر لطیف و ظریف ادبی، به زیان ترک آن دو عمل را بیان می کند که ترک کنندگان این دو فریضه، از رستگاری دورند، امت خوبی نیستند، صلاح و شایستگی ندارند و مورد لطف و رأفت خدا قرار نمی گیرند.
امر به معروف و نهی از منکر، دارای ابعاد، جوانب و مسائلی هستند که باید در علم فقه بررسی شوند؛ ولی در این جا نیز لازم است به طور اجمال به بعضی از این مسائل اشاره کنیم.