مهم ترین عامل در پیدایش جامعه و تأسیس زندگیِ جمعی و تشکیل جوامع مدنی، عامل عقلانی است. عقل موجودی حسابگر است و تشکیل جامعه را بر محور منافع اعضای آن، اعم از منافع مادی یا معنوی، توصیه می کند.
هنگامی که منافع جامعه را محور تأسیس جامعه عقلانی قرار دادیم، به تناسب تنوع این منافع و تعارض آن ها ارتباطات اجتماعی اشکال و صور گوناگونی به خود می گیرند.