از نظر اسلام، ازدواج با چهار زن به صورت دائمی، جایز است. تعدد زوجات در اسلام یک بُعد حقوقی دارد که باید جداگانه بررسی شود. و ما در این جا تنها به نکته ها و احکام اخلاقی آن در قرآن اشاره می کنیم. خداوند در قرآن کریم می فرماید:
﴿ صفحه 67﴾
(وَاِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ لاتُقْسِطُواْ فی الْیَتامی فَانْکِحُواْ ماطابَ لَکُمْ مِنَ اْلنِّساءِ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَرُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّتَعْدِلُوا فَواحِدَةً)**نساء/ 3.***.
هرگاه بیم دارید که با ایتام به عدالت رفتار نکنید، پس با زنانی که مایل هستید ازدواج کنید، با دو نفر، سه نفر و چهار نفر از زنان، و هرگاه نگران هستید که در میانشان به عدالت عمل نکنید پس با یک زن ازدواج کنید.
درباره مفاد و ارتباط صدر و ذیل و شرط و جزای این آیه، وجوه مختلفی بیان شده است. سؤال این است که میان جمله (وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تُقْسِطُواْ فی الْیَتامی) که شرط است، و جمله «فَانْکِحُواْ ماطابَ لَکُمْ مِنَ اْلنِّساءِ) که جزای این جمله شرطیه است، چه ارتباطی وجود دارد و چرا خداوند، این جزا را معلق بر آن شرط کرده است؟ و چرا فرموده است: «اگر می ترسید که با یتیمان به عدالت رفتار نکنید، دو، سه و چهار زن بگیرید.»؟
در پاسخ به این پرسش، مفسران وجوه مختلفی را بیان کرده اند که دو وجه از آن ها روشن تر به نظر می رسد:
نخست آن که در میان اعراب، در اثر جنگ های بسیاری که رخ می داد، کودکان یتیم فراوان بودند. در چنین وضعیتی، قرآن کریم سفارش کرده که در اموال یتیمان تصرف نکنید و اموال آنان را با اموال خود، مخلوط نسازید. نخستین بار که آیاتی در این زمینه نازل شد، بعضی از مسلمانان، که سرپرستی یتیمانی را بر عهده داشتند، نگران شدند تا آن جا که وقتی غذایی را برای یتیم می بردند، اگر مقداری زیاد می آمد، آن را مصرف نمی کردند تا این که فاسد می شد؛ زیرا گمان می کردند که در مال یتیم نباید تصرف کرد.
این وضع، مشکلاتی را به وجود آورد و عده ای را بر آن داشت که خدمت پیغمبر اکرم(ص) رسیده و گفتند: ما از تصرف در اموال یتیمان می هراسیم و در نتیجه، این مشکلات به وجود آمده است. در چنین شرایط و شأن نزولی بود که آیاتی نازل شد و خداوند در آن ها فرمود که تصرف شما باید بر اساس مصلحت یتیم باشد، نه این که هیچ گونه تصرفی در مال یتیم نکنید.
(وَاللَّهُ یَعْلَمُ اْلمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ)**بقره/ 220.***.
و خداوند، تبهکار را از مصلحت اندیش باز می شناسد.
﴿ صفحه 68﴾
یکی از مشکلات، همین مسئله دختران یتیم بود که از یک سو، نگهداریِ آنان دشوار بود و از سوی دیگر، وقتی که به سن ازدواج می رسیدند، به خاطر یتیمی، کم تر کسی حاضر به ازدواج با آنان بود. بعضی از مفسران بر این باورند که آیه کریمه، فرمان به ازدواج با دختران یتیمی می دهد که در خانواده هایشان هستند و داشتن همسر، مانع این کار نمی شود؛ زیرا می توانند دو یا سه و یا چهار همسر داشته باشند. پس حکمت این حکم، آن است که دختران یتیم، بی همسر نمانند. البته قانون تعدد همسر، کلی است و اختصاص به مورد شأن نزول ندارد؛ اما اصل وضع این قانون و شأن نزول آیه مذکور، مربوط به دختران یتیم است.
برخی دیگر از مفسران گفته اند که معنای آیه، این است که اگر می ترسید که ازدواج با دختران یتیم باعث تصرف بی جا در اموالشان شود، با زنان دیگری غیر از دختران یتیم ازدواج کنید. علامه طباطبائی در تفسیر المیزان، همین وجه را تقویت کرده اند.
به هرحال، در جواز تعدد زوجات، بین شیعه و سنی اختلافی نیست؛ اما منظور ما از ذکر این آیه، یادآوریِ نکته اخلاقی آن است که در جمله (فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ لاتَعْدِلُواْ فَواحِدَةً)به آن توصیه شده است. اگر کسی به هر دلیلی، بیش از یک زن اختیار کرد، لازم است که میان آنان به عدالت رفتار کند. البته بعضی از حدود و درجات عدالت، از نظر قانونی هم قابل استیفا است؛ اما اگر احتمال می دهد که نتواند عدالت را در میان آنان رعایت کند، بهتر است بر اساس توصیه قرآن، به ازدواج با یک زن اکتفا کند؛ اگر با وجود این، همسر دیگری نیز اختیار کرد، عقد ازدواج او از نظر حقوقی باطل نیست و موظف به رعایت عدالت در بینشان خواهد بود و این، دلیل آن است که توصیه قرآن، یک توصیه اخلاقی است.