(246) أَلَمْ تَرَ إِلَی الْمَلَإِ مِنْ بَنِی إِسْرَءِیلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَی إِذْ قَالُواْ لِنَبِیٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِکاً نُقَتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَتِلُواْ قَالُوا وَمَا لَنَآ أَلَّا نُقَتِلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ قَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِیرِنَا وَأَبْنَآئِنَا فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْاْ إِلَّا قَلِیلاً مِّنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بَالْظَّلِمِینَ
آیا ندیدی گروهی از بزرگان بنیاسرائیل را که بعد از موسی به پیامبر خود گفتند: برای ما زمامدار (و فرماندهی) برانگیز تا (تحت فرماندهی او) در راه خدا پیکار کنیم، او گفت: آیا احتمال میدهید که اگر دستور جنگ به شما داده شود (نافرمانی کرده و) پیکار و جهاد نکنید؟ گفتند: چگونه ممکن است در راه خدا پیکار نکنیم، در حالی که از خانه و فرزندانمان رانده شدهایم؟ پس چون دستور جنگ بر آنان مقرّر گشت، جز عدّه اندکی، سرپیچی کردند و خداوند به ظالمان آگاه است.
نکتهها:
«مَلأ» به بزرگان واشرافی گفته میشود که هیبت آنها چشم وسینهها را پر میکند.
بنیاسرائیل بعد از حضرت موسی علیه السلام ، به خاطر قانون شکنی و رفاه طلبی، مجدّداً تحت سلطه و فشار طاغوت قرار گرفته، آزادی و سرزمین خود را از دست دادند. آنها برای نجات از آوارگی و خارج شدن از زیر یوغ طاغوت، تصمیم به مبارزه گرفتند و از پیامبر خویش اشموئیل خواستند برای آنها فرمانده و امیری را انتخاب کند تا به رهبری او با طاغوت مبارزه کنند، ولی با همه این ادعاها وقتی دستور صادر شد، همه آنها جز اندکی به میدان نبرد پشت کرده و از آن دستور سرپیچی نمودند.
پیامها:
1- مسلمانان باید با دقّت تاریخ بنیاسرائیل را بنگرند و پند بگیرند. (ألم تَر)
2- وجود رهبر الهی، مانع پراکندگی، آوارگی و ستم پذیری است. (من بعد موسی)
3- بعضی از انبیا، تنها برای گروهی از مردم رسالت داشتند، نه همهی مردم. (اذ قالوا لنبیّ لهم)**اگر میفرمود: «نبیّهم» اشاره کمتری داشت که پیامبر خاصّی است و همین که فرمود: «لنبیّ لهم» این اشاره تشدید میشود.***
4- فرمانده نظامی باید از سوی رهبر آسمانی انتخاب و نصب شود. (ابعث لنا) پس دین از سیاست جدا نیست.
5 - جنگ موفق، فرمانده لایق میخواهد. (ابعث لنا ملکا)
6- برای نجات از طاغوتها باید به انبیای الهی پناه برد. (قالوالنبی لهم)
7- تعهّد گرفتن از کسانی که پیشنهادات اصلاحی دارند لازم است. (هل عسیتم)
8 - رهبر باید آیندهنگر باشد و احتمال پیمان شکنی و فرار از مسئولیّت را از سوی مردم بدهد. (هل عسیتم)
9- جهاد برای رفع ظلم و دفاع از وطن، جهاد در راه خداست. (ومالنا الاّ نقاتل فی سبیل اللّه و قد اخرجنا من دیارنا وابنائنا)
10- پیدایش مشکلات، سبب بیداری وحرکت برای رهایی است. (اخرجنا)
11- میدان مبارزه، عامل ارزیابی افراد پر ادّعا است. (توّلوا)
خوش بود گرمحک تجربه آید به میان - تا سیه روی شود هر که در او غش باشد
12- پیمان شکنان و شعار دهندگان بیعمل، ظالمند. (علیم بالظالمین)
13- خداوند آگاه است، پس این همه تظاهر برای چه؟! (واللّه علیمٌ)