(22) الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِرَ شاً وَالسَّمَآءَ بِنَآءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الَّثمَر تِ رِزْقاً لَّکُمْ فَلَاتَجْعَلُواْ للَّهِ أَنْدَاداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ
آن (خداوندی) که زمین را برای شما فرشی (گسترده) وآسمان را بنایی (افراشته) قرار داد و از آسمان، آبی فرو فرستاد و به آن از میوهها، روزی برای شما بیرون آورد، پس برای خداوند شریک و همتایی قرار ندهید با آنکه خودتان میدانید (که هیچ یک از شرکا و بتها، نه شما را آفریدهاند ونه روزی میدهند و اینها فقط کار خداست.)
نکتهها:
در این آیه خداوند به نعمتهای متعدّدی اشاره میکند که هرکدام از آنها سرچشمهی چند نعمت دیگر است. مثلاً فراش بودن زمین، اشاره به نعمتهای فراوان دیگری است. همچون سخت بودن کوهها ونرم بودن خاک دشتها، فاصله زمین تا خورشید، درجه حرارت و دما و هوای آن، وجود رودخانهها، درّهها، کوهها، گیاهان و حرکتهای مختلف آن که مجموعاً فراش بودن زمین را مهیّا کردهاند. چنانکه در قرآن برای زمین تعابیر چندی شده است، زمین هم (مهد)**(الذی جعل لکم الارض مهداً) طه، 53.*** گهواره است، هم (ذلول)**(هو الذی جعل لکم الارض ذلولاً) ملک، 15.*** رام و آرام و هم (کفات)**(الم نجعل الارض کفاتا) مرسلات، 15.*** در برگیرنده.
کلمه «سماء» در آیه یک بار در برابر «ارض» آمده است که به همهی قسمت بالا اشاره دارد و یک بار مراد همان قسمت نزول باران از ابرها میباشد.
پیامها:
1- یاد نعمتهای الهی از بهترین راههای دعوت به عبادت است. (اعبدوا ربّکم... الذی جعل لکم)
2- از بهترین راههای خداشناسی، استفاده کردن از نعمتهای در دسترس است. (جعل لکم الارض فراشاً و السماء بناءً)
3- در نظام آفرینش، هماهنگی کامل به چشم میخورد. هماهنگی میان زمین، آسمان، باران، گیاهان، میوهها وانسان. (برهان نظم) (جعل، انزل، اخرج)
4- آفریدهها هرکدام برای هدفی خلق شدهاند. (رزقاً لکم) باران برای رشد و ثمر دادن میوهها، (فاخرج به) و میوهها برای روزی انسان. (رزقاً لکم)
5 - زمین وباران وسیله هستند، رویش گیاهان ومیوهها بدست خداست.(فأخرج)
6- نظم و هماهنگی دستگاه آفرینش، نشانهی توحید است، پس شما هم یکتا پرست باشید. (فلا تجعلوا لِلّه انداداً)
7- ریشهی خداپرستی در فطرت و وجدان همه مردم است. (وانتم تعلمون)
8 - آفرینش زمین و آسمان و باران و میوهها و روزی انسان، پرتوی از ربوبیّت خداوند است. (اعبدوا ربّکم... الذی جعل لکم...)
9- همهی انسانها، حقّ بهرهبرداری و تصرف در زمین را دارند. (در آیه «لکم» تکرار شده است.)
10- دلیل واجب بودن عبادت شما، لطف اوست که زمین وآسمان وباران و گیاهان را برای روزی شما قرار داده است. (اعبدوا ربّکم... الذی جعل لکم...)
11- خداوند بر اسباب طبیعی حاکم است. (جعل، انزل، اخرج)
12- پندار شریک برای خداوند، از جهل است. (لا تجعلوا لله اندادا وانتم تعلمون)