(207) وَ مِنَ الْنَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتغَآءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ
و از مردم کسی است که برای کسب خشنودی خدا، جان خود را میفروشد و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.
نکتهها:
ابنابیالحدید که از علمای قرن هفتم اهلسنّت است، در شرح نهجالبلاغه خود آورده است: تمام مفسّران گفتهاند این آیه درباره علیبنابیطالب علیه السلام نازل شده است که در لیلةالمبیت در بستر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خوابید. و این موضوع در حدی از تواتر است که جز کافر یا دیوانه آنرا انکار نمیکند.**شرح نهجالبلاغه، ج13، ص262.***
مشرکانِ مکّه، قرار گذاشتند از هر قبیلهای یک نفر را برای کشتن پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انتخاب کنند و آن حضرت را دسته جمعی از بین ببرند تا بنیهاشم به خونخواهی او قیام نکنند و با این عمل از دعوت پیامبر راحت شوند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از نقشهی آنان با خبر شد و علی علیه السلام برای اینکه پیامبر به سلامت از مکّه خارج شود، در بستر ایشان خوابید و این آیه در شأن آن حضرت نازل گردید.**بسیاری از علمای اهل سنّت، به این فضیلت علی علیه السلام اقرار کردهاند که علاّمه امینی «ره» در الغدیر (ج2، ص 48) آنان را نام برده است، از آن جمله امام احمدحنبل، در مسند خود (ج1، ص 348) میباشد. صاحب تفسیر اطیبالبیان مینویسد: در کتاب غایةالمرام، بیست حدیث آمده که نُه حدیث از علمای اهل سنّت و یازده حدیث از علمای شیعه است و این آیه را دربارهی فداکاری حضرت علی علیه السلام دانستهاند. در تاریخ طبری، (ج2، ص373) نیز که از نوشتههای قرن سوم است، ماجرای خوابیدن حضرت علی علیه السلام در بستر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است. همچنان که تاریخ یعقوبی (ج2، ص39) موضوع را به صراحت بازگو مینماید. در شرح نهجالبلاغه ابنابیالحدید (ج4، ص73) آمده است: معاویه چهار هزار درهم پول داد تا بگویند این آیه در شأن ابنملجم نازل شده است!. تفسیر نمونه، ج2، ص49.***
همین که علی علیه السلام در آن شب خطرناک به جای پیامبر خوابید، خداوند به دو فرشتهی خود، جبرئیل و میکائیل فرمود: کدامیک از شما حاضرید فدای دیگری شوید؟! هیچکدام از آنها حاضر نشدند. خداوند فرمود: اینک مشاهده کنید که چگونه علیبنابیطالب علیهما السلام حاضر است جان خود را فدای رسول خدا کند.
گاهی باید برای احیای یک معروف ویا محو یک منکر، جان را تسلیم کرد. حضرت علی علیه السلام فرمودند: کسی که در راه امر به معروف و نهی از منکر کشته شود، یکی از مصادیق این آیه است.**تفسیر صافی، ج1، ص241.***
پیامها:
1- نااهل، حرفش زیباست وانسان را به تعجّب وامیدارد، ولی مؤمن، عملش دنیا را متعجّب میکند. (منالنّاس مَن یعجبک قوله)، (منالنّاس مَن یشری نفسه)
2- یاد ایثارگران را زنده بداریم. (من الناس من یشری)
3- پیش مرگِ اولیای خدا شدن، یک ارزش است. (من الناس من یشری)
4- بزرگترین سود آن است که انسان بهترین متاع را که جان اوست به خالق خود بفروشد، آن هم نه برای بهشت و یا نجات از دوزخ، بلکه فقط برای کسب رضای او. (ابتغاء مرضات اللّه)
5 - در راه خدا، استقبال از خطر و آمادگی برای جانفشانی همچون دریافت خطر است. با توجّه به شأن نزول آیه، ستایش از کسی است که جان خود را در معرض خطر قرار داد، هرچند حادثهای اتفاق نیفتاد. (من یشری نفسه...)
6- رأفت خداوند، بهترین پاداش است. خداوند برای هرکاری پاداشی قرار داده است، امّا در این آیه میفرماید: خداوند رئوف است. (اللّه رئوف بالعباد)