(104) یأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لاَ تَقُولُواْ رَ عِنَا وَقُولُواْ انْظُرْنَا وَاسْمَعُواْ وَ لِلْکَفِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! (به پیامبر) نگویید: «راعِنا» مراعاتمان کن، بلکه بگویید: «اُنظرنا» ما را در نظر بگیر، و (این توصیه را) بشنوید و برای کافران عذاب دردناکی است.
نکتهها:
برخی از مسلمانان برای اینکه سخنان پیامبر را خوب درک کنند، درخواست میکردند که آن حضرت با تأنّی و رعایت حال آنان سخن بگوید. این تقاضا را با کلمه (راعنا) میگفتند. یعنی مراعاتمان کن. ولی چون این تعبیر در عرف یهود، نوعی دشنام تلقی میشد،**(راعنا) از مادهی «رعی» به معنی مهلت دادن است. ولی یهود کلمهی (راعنا) را از مادهی «الرعونة» که به معنی کودنی و حماقت است، میگرفتند.*** آیه نازل شد که بجای (راعنا) بگویید: (انظرنا) تا دشمن سوء استفاده نکند.
این اوّلین آیه از آغاز قرآن است که با خطاب: (یا ایّها الّذین آمنوا) شروع میشود. و از این به بعد بیش از هشتاد مورد وجود دارد که با همین خطاب آمده است.
پیامها:
1- توجّه به انعکاس حرفها داشته باشید. (لا تقولوا راعنا...) ممکن است افرادی با حسن نیّت سخن بگویند، ولی باید بازتاب آنرا نیز در نظر داشته باشند.
2- دشمن، تمام حرکات وحتّی کلمات ما را زیر نظر دارد واز هر فرصتی که بتواند میخواهد بهره برده وضربه بزند. (لا تقولوا راعنا...)
3- اسلام، به انتخاب واژههای مناسب، بیان سنجیده ونحوهی طرح و ارائه مطلب توجّه دارد. (وقولوا انظرنا)
4- باید در سخن گفتن با بزرگان ومعلّم، ادب در گفتار رعایت شود. (لا تقولوا راعنا و قولوا...)
5 - اگر دیگران را سفارش به مراعات ادب میکنیم، باید ابتدا خودمان در سخن با مردم، رعایت ادب را بکنیم. (یا ایها الذین آمنوا) خطاب محترمانه است.
6- اگر از چیزی نهی میشود، باید جایگزین مناسب آن معرّفی شود. (لاتقولوا راعنا وقولوا انظرنا)