(145) وَلَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَبَ بِکُلِّ ءَایَةٍ مَّا تَبِعُواْ قِبْلَتَکَ وَمَآ أَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَآءَهُمْ مِّنْ بَعْدِ مَا جَآءَکَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّکَ إِذاً لَمِنَ الظَّلِمِینَ
و (ای پیامبر!) اگر هرگونه آیه، (نشانه و دلیلی) برای (این گروه از) اهل کتاب بیاوری، از قبلهی تو پیروی نخواهند کرد، و تو نیز پیرو قبله آنان نیستی، (همانگونه که) بعضی از آنها نیز پیرو قبله دیگری نیست. وهمانا اگر از هوسهای آنان پیروی کنی، پس از آنکه علم (وحی) به تو رسیده است، بیشکّ در این صورت از ستمگران خواهی بود.
نکتهها:
این آیه، از عناد و لجاجت اهل کتاب پرده برداشته و سوگند**در واژه «لئن» حرف لام برای جواب قسم است.*** یاد میکند که هرچه هم آیه و دلیل برای آنان بیاید، آنها از اسلام و قبلهی آن پیروی نخواهند کرد. چون حقیقت را فهمیدهاند، ولی آگاهانه از پذیرش آن سر باز میزنند.
تهدید و هشدارهای قرآن نسبت به پیامبر، به منظور جلوگیری از بروز و رشد غلّوگرایی و نسبت ناروای خدایی به اولیاست. آنگونه که در ادیان دیگر، مردم به غلّو، عیسی علیه السلام را فرزند خدا و فرشتگان را دختران خدا میدانستند.
پیامها:
1- لجاجت و تعصّب، مانع تفکّر، استدلال و حقّبینی است. آنان نه تنها نسبت به اسلام تعصّب میورزند، در میان خودشان نیز عناد و لجاجت دارند. (ماتبعوا قبلتک... ومابعضهم بتابع قبلة بعض)
2- در برابر هیاهو و غوغای مخالفان نباید تسلیم شد و برای مأیوس کردن دشمنان، قاطعیّت لازم است. (وما انت بتابع)
3- یهود ونصاری هر یک دارای قبلهی ویژهای بودند. (ومابعضهم بتابع قبلة بعض)
4- انحراف دانشمندان، بسیار خطرناک است. (...من بعد ماجاءک من العلم)
5 - علم، به تنهایی برای هدایت یافتن کافی نیست، روحیّهی حقّ پذیری لازم است. یهود صاحب کتاب بودند، ولی با وجود تعصّب نابجا، این علم چارهساز نشد. (اهوائهم من بعد ماجاءک من العلم)
6- پیامبر، حقّ تغییر قانون الهی را بر اساس تمایلات مردم ندارد. (اهوائهم من بعد ماجاءک من العلم)
7- آئین اسلام از سرچشمهی علم واقعی است. (جاءک من العلم)
8 - قوانینی شایسته پذیرش و پیروی هستند که از هواهای نفسانی پیراسته و بر پایهی علم بنا شده باشند. (لئن اتّبعت اهوائهم من بعد ماجاءک من العلم)
9- قانون، برای همه یکسان است. اگر بر فرض پیامبر نیز تابع هوا و هوس شود، گرفتار کیفر خواهد شد. (انّک اذاً)
10- با وجود قانون الهی، پیروی از خواستههای مردم ظلم است. (اذاً من الظالمین)