(20) یَکَادُ الْبَرْقُ یَخْطَفُ أَبْصَرَهُمْ کُلَّمَآ أَضَآءَ لَهُم مَّشَوْاْ فِیهِ وَإِذَآ أَظْلَمَ عَلَیْهِمْ قَامُواْ وَلَوْ شَآءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَرِهِمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ
نزدیک است که برق، نور چشمانشان را برباید. هرگاه که (برق آسمان در آن صحرای تاریک وبارانی) برای آنان بدرخشد، در آن حرکت کنند، ولی همین که تاریکی، ایشان را فرا گرفت بایستند. واگر خداوند بخواهد، شنوایی و بینایی آنان را (از بین) میبرد، همانا خداوند بر هر چیزی تواناست.
نکتهها:
منافقان، تاب وتوان دیدن دلائل نورانی و فروغ آیات الهی را ندارند. همانند مسافر شبگرد در بیابان که در اثر برقِ آسمان، چشمانش خیره میشود و جز چند قدم بر نمیدارد. منافقان در جامعه اسلامی هر چند گاهی چند قدمی پیش میروند، ولی در اثر حوادث یا اتّفاقاتی از حرکت باز میایستند. آنان چراغ فطرت درونی خویش را خاموش کرده ومنتظر رسیدن نوری از قدرتهای بیرونی ماندهاند.
هرگاه گفته میشود خداوند بر هر کاری قادر است، مراد کارهای ممکن است. مثلاً اگر گفتیم فلانی ریاضیدان است، معنایش آن نیست که بتواند حاصل جمع 22 را 5 بیاورد. زیرا این امر محال است، نه آنکه آن شخص قادر بر جمع نمودن آن نباشد. کسانی از امام علیه السلام سؤال کردند: آیا خداوند میتواند کرهی زمین را در تخم مرغی قرار دهد؟ امام ابتدا یک پاسخ اقناعی دادند که با یک عدسیِ چشم، آسمان بزرگ را میبینیم، سپس فرمودند: خداوند قادر است، امّا پیشنهاد شما محال است.**تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 39. ***درست مانند قدرت ریاضیدان که مسئلهی محال را حل نمیکند.
سیمای منافق در قرآن
منافق در عقیده وعمل، برخورد وگفتگو، عکسالعملهایی را از خود نشان میدهد که در این سوره وسورههای منافقون، احزاب، توبه، نساء و محمّد آمده است. آنچه در اینجا به مناسبت میتوان گفت، این است که منافقین در باطن ایمان ندارند، ولی خود را مصلح و عاقل میپندارند. با همفکران خود خلوت میکنند، نمازشان با کسالت و انفاقشان با کراهت است. نسبت به مؤمنان عیبجو و نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم موذیاند. از جبهه فراری و نسبت به خدا غافلاند. افرادی یاوهسرا، ریاکار، شایعه ساز و علاقمند به دوستی با کفارند. ملاک علاقهشان کامیابی و ملاک غضبشان، محرومیّت است. نسبت به تعهّداتی که با خدا دارند بیوفایند، نسبت به خیراتی که به مؤمنین میرسد نگران، ولی نسبت به مشکلاتی که برای مسلمین پیش میآید شادند. امر به منکر ونهی از معروف میکنند. قرآن در برابر این همه انحرافهای فکری وعملی میفرماید: (انّ المنافقین فی الدّرک الاسفل من النار)**نساء، 145.***
پیامها:
1- منافق در مسیر حرکت، متحیّر است. (أضاء... مشوا، أظلم... قاموا)
2- حرکت منافق، در پرتو نور دیگران است. (اضاء لهم)
3- منافق به سبب اعمالی که مرتکب میشود، هر لحظه ممکن است گرفتار قهر خداوندی شود.(و لو شاء اللّه لذهب بسمعهم)
4- سنّت الهی، آزادی دادن به همه است و گرنه خداوند میتوانست منافقان را کر و کور کند. (و لو شاء اللّه لذهب بسمعهم و ابصارهم)