(183) یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ
ای کسانی که ایمان آوردهاید! روزه بر شما مقرّر گردید، همانگونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگار شوید.
نکتهها:
تقوی، به معنای خویشتن داری از گناه است. بیشتر گناهان، از دو ریشه غضب و شهوت سرچشمه میگیرند. و روزه، جلوی تندیهای این دو غریزه را میگیرد و لذا سبب کاهش فساد و افزایش تقواست.**کافی، ج2، ص18.***
به نظر مفسّران و دانشمندان علوم قرآنی، آیاتی که با خطاب (یا ایّها الّذین آمنوا) شروع شدهاند، در مدینه نازل شده و جزء آیات مدنی میباشند. فرمان روزه نیز همچون دستور جهاد و پرداخت زکات در سال دوّم هجری صادر گردیده است.
آثار و برکات روزه
تقوی و خداترسی، در ظاهر و باطن، مهمترین اثر روزه است. روزه، یگانه عبادت مخفی است. نماز، حج، جهاد، زکات و خمس را مردم میبینند، امّا روزه دیدنی نیست. روزه، اراده انسان را تقویت میکند. کسی که یک ماه نان وآب وهمسر خود را کنار گذاشت، میتواند نسبت به مال وناموس دیگران خود را کنترل کند. روزه، باعث تقویت عاطفه است. کسی که یک ماه مزهی گرسنگی را چشید، درد آشنا میشود ورنج گرسنگان را احساس ودرک میکند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: روزه، نصف صبر است.**تفسیر المنار، ذیل آیه. ***روزهی مردمان عادّی، همان خودداری از نان و آب و همسر است، امّا در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نیز لازم است، و روزهی خاصّالخاص علاوه بر اجتناب از مفطرات و پرهیز از گناهان، خالی بودن دل از غیر خداست.**تفسیر روحالبیان.*** روزه، انسان را شبیه فرشتگان میکند، فرشتگانی که از خوردن و آشامیدن و شهوت دورند.**صاحب جواهر، نقل از آیةاللَّه جوادی.***
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: هرکس ماه رمضان را برای خدا روزه بدارد، تمام گناهانش بخشیده میشود.** 4. تفسیر مراغی، ج2، ص69. ***چنانکه در حدیث قدسی نیز آمده است که خداوند میفرماید: «الصوم لی و اَنَا اَجزی به» روزه برای من است و من آن را پاداش میدهم.*****
اهمیّت روزه به قدری است که در روایات پاداش بسیاری از عبادات را همچون پاداش روزه دانستهاند.**کافی، ج2، ص100.*** هرچند که روزه بر امّتهای پیشین نیز واجب بوده، ولی روزهی ماه رمضان، مخصوص انبیا بوده است و در امّت اسلامی، روزه رمضان بر همه واجب شده است.**تفسیر نورالثقلین، ج1، ص136.*** از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است که فرمود: برای هر چیز زکاتی است و زکات بدنها، روزه است.**بحار، ج69، ص380 .***
پیامها:
1- خطابِ زیبا، گامی برای تأثیر گذاری پیام است. (یا ایّها الّذین آمنوا)
در حدیثی از تفسیر مجمعالبیان میخوانیم: لذّت خطاب (یا ایّها الّذین آمنوا) سختی روزه را آسان میکند. اگر والدین بخواهند که فرزندشان به سخنانشان گوش دهند، باید آنان را زیبا صدا زنند.
2- از شیوههای تبلیغ آن است که دستورات مشکل، آسان جلوه داده شود. این آیه میفرماید: فرمان روزه مختص شما مسلمانان نیست، در امّتهای پیشین نیز این قانون بوده است. و عمل به دستوری که برای همه امّتها بوده، آسانتر از دستوری است که تنها برای یک گروه باشد. (کما کُتب علی الّذین من قبلکم)
3- قرآن، فلسفه بعضی احکام همچون روزه را بیان داشته است. زیرا اگر مردم نتیجهی کاری را بدانند، در انجام آن نشاط بیشتری از خود نشان میدهند. (لعلّکم تتّقون)