(276) یَمْحَقُ اللَّهُ الْرِّبَو اْ وَیُرْبِی الْصَّدَقَتِ وَاللَّهُ لَایُحِبُّ کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ
خداوند ربا را نابود میکند، ولی صدقات را افزایش میدهد و خداوند هیچ انسان ناسپاس وکافرِ گنهکاری را دوست نمیدارد.
نکتهها:
کلمهی «محق» به معنای نقصان تدریجی است و مُحاق به ماه گفته میشود که نورش در شبهای آخر آنچنان کاهش یافته که دیده نمیشود. و در مقابل، (ربا) به معنی رشد تدریجی است.
این آیه یادآور میشود که هرچند رباخوار به قصد انباشت ثروت، از دیگران ربا میگیرد، ولی خداوند برکت و آثار خوبی که باید ازدیاد مال داشته باشد از ربا میگیرد. لازم نیست خود مال رَبَوی از بین برود، بلکه اهدافی که از افزایش ثروت در نظر است از بین میرود. در نظام رَبَوی، سعادت، محبّت و امنیّت نیست و چه بسیار ثروتمندانی که از سرمایه خود، هیچ نوع راحتی و آرامش و یا محبوبیّتی بدست نمیآورند، ولی در نظامی که در آن انفاق، صدقه و قرضالحسنه رایج باشد، آن جامعه از برکات زیادی برخوردار است. در آن نظام، فقرا مأیوس نبوده و اغنیا در فکر تکاثر نیستند. محرومان به فکر انتقام و سرقت، و اغنیا نگران حراست و حفاظت اموال خود نمیباشند و جامعه از یک تعادل نسبی همراه با الفت و رحمت و تفاهم و امنیّت برخوردار خواهد بود. در تفسیر کبیر فخررازی آمده است: وقتی رباخوار، عواطف و عدالت انسانی را در خود محو کند، خود و اموالش مورد نفرین فقرا قرار میگیرد و کینه و انتقام و توطئه سرقت هر لحظه او را تهدید میکند و این نمونهای از آن نابودی است که در آیه مطرح شده است.
پیامها:
1- به رشد ظاهری ثروت خیره نشوید، نظام اقتصادی بر اساس ربا روبه نابودی است. (یمحق اللّه الربا)
2- نابود کردن مال ربوی، از سنّتهای الهی است. (یمحق اللّه الربا) فعل مضارع نشانهی استمرار است.
3- رواج صدقه وزکات، سبب رشد واستواری اقتصاد است. (یربی الصدقات)
4- رباخوار، از رحمت و محبّت الهی محروم است. (انّ اللّه لایحبّ کلّ کفّار اثیم)
5 - رباخوار، بسیار ناسپاس و گنهکار است. او با گرفتن ربا خود را ضامن مردم، زندگی خود را حرام، عباداتش را باطل، و حرص و طمع قساوت را بر خود حاکم میگرداند. (کفّار اثیم)